ԱՅԼ
169
ԱՅԾ
Շմ.
ալ,
ող,
Խրբ.
ալ, ըլ,
Մկ.
ալ, էլ,
Հճ.
ալ,
էլ, ա,
Զթ–
ալ, ա,
Գոր. Երև. Ղրբ*
Հմշ. Մ
Ր
ղ.
Ոզմ. Ջղ. Սլմ. Վն. Տփ.
էլ,
Ախց. Ասլ. Սեբ.
ա,
Ալշ. Մշ.
լէ, էլ,
Տիգ.
ալ,
լէ,
Անտ.
իլի,
սրանցից
ա,
ա, րլ,
լէ
գործածւում
են
լետա֊
դաս
և անշեշտ, իսկ միւսները
թէ
նախաղաս
և թէ յետադաս։
նկատելի
է որ մեր
երկու
գրական
լեզուների
մէշ էլ բառս
գործածւում
է
ալ
կամ
էլ
ձևով (ինչպէս
են նաև
վար,
վէր,)
և հին ձևը ( ~ – \ \ ) վե ր ա կ անգնո ւա ծ չէ։ նոր
գա­
ւառական
ձևեր
են
էլա
«
գոնէ»,
էլի, էլետ
«
նորէն»,
էլլրհա
«
նորէն»,
էլման
«
դարձեալ»,
էլօր
«
վազանդ»,
է լօ ա ւթիւն
«
վաղանդի՝
միւս
օրուայ
համար»,
ալի, ալմա, ալոլայ, ալոլի,
ալլա, աւլի, էվլէմ
«
նորէն»
(
միշին
հյ.
այլոլի
բառից),
մէկէլ, մէկալ
«
միւս»
(
հմմտ.
մի ալ
«
միւս»
Շապհ.
64, 77).
այլ ազգ
«
մահմեդա­
կան,
տաճիկ»,
այլ ազգ նո ց
«
տաճկական
թաղ»,
այլակերպ, ա յլ և ա յլ է (ալնալէ)
«
Ա
՛
յ­
լանդակ».
Անգօրայի
թրքախոս
հայերն
էլ ու­
նին
այլ ազգ ի
«
մ ահ մ ետ ական»,
այլանդարսւկ
«
այլանդակ,
տձև»
(
Բիւրակն
1898,
էշ
789)։
*
ԱՅԼ՚ԼԱՆ
«
արքայիկ,
վասալ
թագաւոր»,
նորագիւտ
բառ՝ որ գտնում
ենք
գործածուած
յետին
մատենագրութեան
մէշ մի քանի
տեղ
ինչպէս՝
Վրդ. պտմ.
156, 158.
գրուած
նաև
էլղան
Վրդ. պտմ.
149,
ելղան
Վահր, ոտ.
տպ.
Կալկաթա
1832,
էշ
1 5 8
(
իսկ հրտր. Շահն.
2 3 5
խ ա ն >
= Թաթար.
ՀչԼՏ-կՀ
Շգ\–ճձՈ,
ույգուր.
(
11
գՅՈ
Հոմանիշից,
որ կազմուած
է
յ . յ \ ^ – ՚ ՜
6
^1
«
երկիր,
ցեղ»
֊
| ֊
Ճ Յ Ո
«
իշխան»=–
^
մանչոլր.
^
ՃԶԱ՛ «թագաւոր,
գերիշխան,
տէր»,
մոնղոլ.
ՃՁ11
«
ցեղապետ»,
ասվում
է
նաև
61
X311.
Հմմտ.
արևել.
թրք. և
քրգ.
6 1 –
Ե Յ § 1 9
«
ցեղապետ»,
տճկ.
6 1 ֊
Ե Յ § 9
«
խա­
ղի մէշ ընտբուած
խմբապետ»։
Ուղիղ մեկնեց
նախ Ալիշան, հրտրկ,
Վրդ.
պտմ.։
Վերջին
անգամ Աճառ. Հայ. նոր
բառեր
հին մատեն. հտ. Ա, էջ
1 0 5 ։
+ ԱՅԾ,
ի
հլ. «այծ
անասունը»
(
սովորա­
բար
էգի համար
է գործածւում)
ՍԳր. որ և
այծի,
յոգնակին
այծիք,
սեռ.
այծ ե ա ց
«
այծ»
ՍԳր. Կոչ. որից
այծ ե ամն
ՍԳր.
այծ եմնի կ
(
իբր
կնոջ յատուկ
անուն գործածուած)
Գծ.
թ.
36, 39.
այծենի
«
այծի
մորթ»
Վրք. հց.
ա յ ծ ե ա յ
«
այծի
մազէ»
Յայտ. զ.
12.
այծ ա­
քաղ
Վեցօր. կամ
այծ ք աղ
Օր. ժդ.
5.
է շ ա յ ­
ծեամն
Խոր. բ.
8 1 .
այծ ենա կ աճ
«
այծի
մա­
զից շինռլած
թաղիք»
Անյ. պորփ.
այծ արա ծ
Մամիկ. Մագ.
այծ ամարդ
«
Սատիրոս»
Խոր.
աշխ.
այծեղջիւր
Շիր. Փիլ.
քարայծ
(
նոր բառ),
այստեղ
է պատկանում
նաև
այծաո.
կամ
ա յ ­
ծար, ածաղ
«
սև կաղամախ,
բ օ բ ս 1 ս Տ Ո1§1՚3
(
տեղը
չէ նշանակած
նՀԲ. նոյնպէս
նաև
ՀԲուս.
§ 3 6 ) .
իբր թրգմ. յն. 0
.՚՝.
ՀՀ.՝.ֆՀ
>Հ
Հոմա­
նիշից,
կազմուած
Ա
Լ
Հ
«
այծ»
բառից
(
սխալ֊
մ ամբ ալսպէս
է ս տ ոլգա բան
ուե
լ յն. բառը,
թէև
բոլորովին
ուրիշ
ծագում
ունի.
տե ս
Ցօւ
՚
ՏՅՇզ,
էջ
2 0 ) ։
֊
= Բնիկ Հայ բառ. Հնխ.
3 1
^ ՛
֊
(
Փօ է օ ա ^
1/8
և 38,
Ք օ ւ Տ Յ Շ զ
2 6 ) ։
Հմմտ.
յն. օ1Հ, սեռ.
Ա՚ղեգ
«
այծ»,
«
այծեայ,
այծենի»,
սանս.
՜
ՀՀՅՈ
313
«
այծ»,
Յ յ ՚ Յ –
«
բուծ»,
Յ 1 Յ –
§ 3 1 ՜ 3
«
ալծակեր»,
Յ ^ Ո Յ –
«
մորթ»,
զնգ.
123–
6
ՈՅ
կամ
1236
ՈՅ–ք
«
մաշկեայ,
կաշեղեն»
քո­
րից
յլ1Տէ1
Հետևցնում
է Հին զնգ.
*123
«
այծ»
բառը),
պՀլ.
32
Յ1<
«
այծ»,
լիթ.
0 2
^ Տ
«
բուծ»,
021
<3
«
այծ»,
Հիռլ.
3
§ Յ1131Ժ
«
եղջերու»։
Հայերէն
ձևը ՜ճշտիւ Համապատասխանում
է
յոլն արէնին.
միւսները
զուրկ
են
յ
ձայնից։
֊
Հիւբշ.
417։
Հներից
Փիլ. լին. գ.
3
«
այծ, առ ի յա­
ծել և յարձակել
կենդանի
ասացեալ,
որ
է դիմել»։
Ուղիղ մեկնեց
նախ նՀԲ,
յետոյ
աաճւտօհ.
13
ևն։
Լ Յ § 3 1 – Ճ 6 ,
Սւ–§տտշհ.
Խ
-
Ո,
7 3 5
և Խա.
Տէսձ. §
9 3
ուղիղ
մեկ֊
նութեան
հետ
յիշում
է նաև
եբր.
^
՚
Շ2
=արաբ.
ՀՀ։
՚
Յ Ո 2 ,
փիւնիկ.
՚32,
ասոր. ֆ–,\,
՚
Ո 6 2
«
այծ»։
Սագըզեան
ՀԱ
1909,
3 3 6
սումեր.
Ո12
«
այծ»։
1
<31՝տէ,
Յոլշաբձ.
4 0 8
սումեր.
Ա2
«
այծ»։
Բ՝ի–
րեաքեան,
Արիահայ
բռ.
2 8
զնգ.
321
«
երինջ
կամ
այծ»
անստոյգ
բառի
հետ։
ճ ս է ւ ՚ Յ Ո , Տս17161՝. 6է աձօ–61Մ.
4 4
սու­
մեր.
Տ 1 ^ § 3
բառի
հետ։
Պատահական
նմանութիւն
ունի ավար, եկ «այծ»։
—
Ա յ ­
ծառ
բառի
կազմութիւնը
և
նշանակութիւ­
նը որոշում
են Ոլղուրիկեան
և
նորայր,
Fonds A.R.A.M