4
Բայց
կսխա/ի
ընթերցողը,
եթէ կարծի կամ սսլասի
գտնել
բառարա֊
նիս մէջ բառերի
բոլոր
առումները
կամ նշանակութեանց
բոլոր
նրբութիւն–
ներր և նրանց
բացատրութիւնը
օրինակներով,
ինչպէս նաև ոճեր, դար­
ձուածներ
և ասոլթիւններ։
Իմ աշխատութիւնը
բացատրական
բառարան չէ։
Այդ նպատակի
համար պէտք է դիմել
Հայկազեան
բառարանին
և նոր հրա–
տարակելի
Մ ալխասեան
բացատրական
բառարանին։
4.
Վկայ ութիւն ներր.—
Սրանք
երկու նպատակ
ունին, նախ որոշել բա­
ռի գործածութեան
ժամանակը,
երկրորդ՝
ճշտել նրա նշանակութեան
նրբոլ֊
թիւնները։
Երկրորդը
մեր նպատակից
դուրս
լինելով՝
աւելորդ էր մեզ հա­
մար
ամէն
բառի դէմ մէջ բերել
վկա յո ւթիլնները
ամբողջ
նախադասու­
թեամբ։
Կարևոր էր միայն
բառերի
գործածութեան
ժամանակը,
այս պատ­
ճառով
բաւական
համարեցի
դնել
միայն
վկայութեանց
տեղերը
(
Ագաթ.,
Բուզ. ևն)։ Այս մասին էլ բնականաբար
իմ գլխաւոր
աղբիւրն
եղաւ նոր
Հայկազեան
բառարանր,
ուր իւրաքանչիւր
բառի դէմ դրուած են
բազմաթիւ
վկայութիւններ։
Բնականաբար
այդ վկայութիլնները
զանազան
դարերից
են։ Հայկազեան
բառարանի
յօրինման
ժամանակ
գիտութեան
պահանջները
տարբեր
էին։
Բառարանի
հեղինակները
թէև կարող
էին, «բայց
աւելորդ
էին համարած
ամէն անգամ տալ բառի
ամենահին
(
ոսկեդարեան)
վկայու­
թիւնը,
այնպէս որ շատ անգամ
պատահում
են բառեր,
որոնք թէև ոսկե–
զարեան
են, բայց
Հայկազեան
բառարանի
մէջ Ոսկեդարից
վկայութիւն
չունին։
Այսպէս,
օրինակի
համար
մսիլ, մրսիլ
Հայկազեան
բառարանի մէջ
վկայութիւններ
ունին
Յհ. կթ. Սարգ. յուդ. բ. և Ոսկիփ. անուններով,
բայց
չկայ
հնագոյն
Ոսկեղարեան
վկայութիւնը՝
11
սկ. փիլ. 456. «Եթէ ցուրտ
մսէր
զմարմինն))։
Եպերանք՝
բառի դէմ կան վկայութիւններ՝
Յճխ. Փիլ. իմաստ,
և լին. նար. էմր. պտրւչ. անուններով,
ո՛չ մէկր ոսկեդարեան
չէ.
մինչդեռ
Ոսկեդարից
ոլնինք
Վեցօր. 48 (Արդ որչափ պատճառս
եպերանաց
պահես­
ջիր
յինէն). Եփր. ել. 191 (Բարձցէ
զեպերանսն
յայնմանէ,
որ արդարու­
թեամբն
խնդրեաց
զվրէժն).
Թգ, 431։ Ես
առաջինները
մի կողմ
թողեցի և
յիշեցի
երկրորդ
վկա յութիւնները։
ՊաՐՈէսւակ
բաոի դէմ նոր
Հայկազեանը
ունի 7 վկայութիւն
(
Պրպմ.
նիւս. Պիտ. Բրս. արբեց.)
բայց
պակասում
է
Կոչ. 228 ոսկեդարեան
վկայութիւնը
(
Կալ զանզեալ՝
աչաց
պարուտակս
և
առագաստս
և ճաճանչս
ծնանէր), որ ես աւելացրի։
Այսպէս են նաև
սահմի,
ք՛աղոց, օշինդր, պար
(
մեղուաց),
բաշաղի լ, բազմահոյլ, եթեր, դաոնաթոյն,
խայտաբղետութիւն, կոան
ևն ևն։ Ուրիշ դէպքերում
Հայկազեանի
տուած սա­
կաւաթիւ
Ոսկեդարեան
վկայութեանց
վրայ
աւելորդ
չհամարեցի
ալելացնել
նաև նորերը,
հմմտ.
տատրակ, քամակ, հոոի, աքաղաղ, յղփացոլցանել, դար­
բին, թրթուր, կաքաւ
ևն
բառերը։
Բառերի
Ոսկեդարեան
վկա յոլթիւններր
ի հարկին
գտնելու
կամ
աւե֊
լացնելու
համար
պէտք էր ուրեմն, որ դիմէի իմ սեվւական
աշխատութեան։
Ել
իմ ընթերցումները
տուին
բազմաթիւ
նոր վկայութիւններ։
Վկայութեան
կան չուած
գրքերի մէջ առաջին
տեղը
բռնում է Ս. Գիրքը, որ շատ
յաճախ
յիշուած
է։ Երբ որևէ բառ մէկ քանի
անգամ
է գործածուած
Ս. Գրքում,
աւելորդ
համարեցի
մանրամասն
նշանակել
և բաւականացայ
միայն ՍԳր,
համ առօտա գրութե ամ բ։ Իսկ երբ գործածութիւնը
եղած է շատ
սահմանափակ
թուով (1, 2 կամ 3 անգամ), լալ համարեցի
գործածուած
տեղերը
մանրա­
մասն
նշանակել,
ինչ. Եզեկ. բ. 4 ևն։ Ս. Գրքից
էետոյ
գալիս են
Եզնիկ,
Fonds A.R.A.M