ԱՄԷ
155
ԱՄԷ
ուղիղ
թէ՛
ամէն
«
բոլոր»
և թէ
ամէ՜ն
«
եղիցի»
բառի
համար։
Ընդհակառակը
Մ ասի սի
իւ մրա գրութիւնը
ընդունում
է
ամեն
«
բոլոր»
և
ա՛մէ՜ն
«
եղիցի»։
Տա–
ճաա
վրդ՛
8
օգոսա"
չալանում
է թե
երկու
բառերը
լծորդ
են և ը՛ստ
կամս
կարող
են գրուիլ։
Գուրգէն,
19
օգոստ"
պնդում
է իր կարծիքի
վրաչ։
Նորաչր,
6
սեպտ"
ըստ Աչտնեան,
Քնն. քեր. 345
և ըստ
Այվազովսքի,
Մասեաց
Աղաւնի
1855,
էչ 52 պահանջում
է գրել
\֊
ով,
որովհետև
աչսպէս
է գործածուած
Ե
դարում։
Հինգ եր՛կար յօդուած
հրա
տա֊
րակեց
ոմն Սողոմոն
Ֆր. 3. Մ ուրա֊
տեան՝
3
ո պպէից
(
Մ ասիս,
24 — 29
սեպտ,),
ուր
ամենայն
բառր
մեկնում
է
հչ.
համ,
չն.
ՕԱ.0
բառերով
և
էն, ա յն
մասնիկներով,
համ– այն
բառի վրաչ շ ի ֊
նուած
է
ամ–էն.
թւոլմ
է
պաշտպանել
ամեն
ձևր, շատ
անգոչն
և
անարժէք
չօգուած
է։ Մի ուրիշ պատասխան
ունի
Հ, Ա. Թ,, Բազմ, 1884, 238 — 9, որ ար֊
տատպեց
նաև Արևելք
1884
ղեկտ"
11,
աչս չօդուածի
հեղինակն
էլ չաչանում
է
թէ ոմանք ստուգաբանեցին
ա–մէս
(
իբր
թե ո չ մին, աչլ
բոլորը),
թաչց
ինքը
դնում
է
համ
մասնիկ–\֊\
«
էակ,
էոլ֊
թիւն»֊\–ւ\
չօդը,
որով
հ ա մ է ն > ֊ ա մ է ն ՝
է֊ով։
Աչնուհետև
բոլոր
լալ
գրողնե֊
րը
րնդունեցին
ամէն
«
բոլոր»
(
է֊ով)
և
ամե ն
«
եղիցի»
զանազանութիւնը։
նորից
մի անգամ
չոլզուեց
աչս
խնդիր՛ը
1877-
ին.
3.
Գ ազանճեան,
Բիւզ. թ, 231
պահանջում
է
ամեն
գրչոլթիլնը,
որին
հակառակ
են դուրս
գալիս
Ղ.
Սարգի֊
սեան,
անգ՝
«
V
239,
Ուղոլրիկեան,
յ\«
244,
Հանդէս
ամս. 1897, էջ 286 և
318,
Մասիս
X 212,
Աչժմ
ամէն
տեղ
րնդունուած
է
ամէն
գրչութիւնք՝
որ
ուղ֊
ղագոչնն
է և հիմնւում
է ո՛չ թէ ստուգա­
բանական
պատճառների
վրաչ, աչլ ո֊
րովհետև
հայերէնի
մէջ
վերջաձաչն
ււ-ից առաջ
գրլում է
է
՛
և ո՛չ
ե
(
տե՛ս
րն­
դարձակ Աճառ. Բազմ. 1898, էջ
224)։
Միաչն
արևելեան
հայերն
են, որ
պա­
հում են
ամեն
սխալ
գրչութիլնը,
այս էլ
սակայն
ո՛չ թէ ստուգաբանական
կամ
ուղղագրական
պատճառներով,
այլ պար­
զապ՛էս
հեշտութեան
համար,
է֊ով
գրուած
բառերի
թիւր մէկով
պակասեց֊
նե՚լոլ
նպատակով։
Ամեն
բառի
հ֊ո՞վ
թէ \–ով
գրութեան
մա­
սին նար վէճեր ծագեցան
վերջերս
արևմտա­
հայ
թերթերում,
հմմտ, յատկապէս
Ղազի֊
կետն՝ Կոչնակ,
1925,
թ. 52 և
Մէնէվիշեան
ՀԱ
1930,
730—2,
ԳԻՌ.֊Երև.
ննխ. Տփ.
ամէն,
Ախց,
Գոր.
Խրբ. Կր, Հճ, Ղրբ. Պլ. Ջղ. Սեբ. Սչ.
ամմէն.
Ռ.
անմէն.
Ոզմ.
հա՚մմէն.
Հմշ.
էմէն.
Ակն.
էմմէն.
Սլմ.
ըմմէն.
Անտ.
է՚մըն.
Տիգ.
ըմմըն.
Մրղ,
ըմմը՛՛ն, զըմմը/՚ն,
Ասլ,
ըամմէն.
Մշ,
յրմէն,
Ալշ.
յրմմէն.
Մկ.
հըմէն.
Վն.
հրմէն,
ցըմէն.
Ագլ. Գզ,
ա՛մման.
Ղրդ,
օմէն.
Մղր.
օ ՚ մ մ է ն ,
սեռ.
ո ւ մմ ո լ ց ո ՚ ւ ն ,
ումուցո՚նն.
Մ ժ,
հ ո ւ մմ ո ւ ն ։—
Ինչպէս շատ բարբառների,
ն ո յ ն ֊
պէս
և գրական
լեզուի
մէջ
ամէն
հնչւում
է
զոյգ
մ ֊՛ով. այս բանր յառաջ
է գալիս
արդի
հայերէնի
այն յատ\կոլթիլնից,
որով մի բառ
աւելի
ուժգին
արտայայտելու
համար
երկ­
րորդ վանկի
առաջին
բաղաձայնր
կրկնւոլմ
է, եթէ 2 ձայնաւորի
միջև րնկած
լինի. ինչ.
բ ո լ լ ո ՜ ր , յ ի մ մ ա ՜ Ր , ապաո՜լշ
ևն. իսկ
ամէն
բառր
միշտ
էլ առատութեան
հետ
կապուած
լինելով՝
ամմէն
սաստկականր
րնղհան՚ուր
գործածութիւն
ստացաւ,
*
ԱՄԷՆ,
յետնաբար
նաև
հոլովուած՝
ր
հլ. այս բառը
խօսքի
սկիզբր
դրուելով
(
կըրկ֊
նեալ
կամ
ոչ) նշանակում
է «ճշմարիտ,
ի ֊
րաւամբ, արդարև».
Ամէն ամէն ասեմ
«
ճրշ֊
մ արիա
եմ ասում»
(77
անգամ
գործածուած
Աւետարանում,
Ս, Գրքի
միւս մասերր
չու­
նին
)։
Խօսքի
վերջը
դրուելով՝
ամէն
նշանա­
կում է «այո՛, այդպէս
է և այդպէս
թո՛ղ լի­
նի»
(4
անգամ
Հին կտակարանում,
36
ան­
գամ
նոր կտակարանում,
որոնցից
մէկր մի­
այն Աւետարանում,
աչն է Մտթ, զ, 1 3 ) ։ Եր­
բե՛մն էլ թարգմանուած
է հչ.
ռ ո
բ ց ր
(
կամ
կրկնեեալ).
ինչ. Օր.իէ. 16—26,
Բիլք ե. 22։
Իբր գոչական՝
ամէն
նշան ակում
է
«
ճշմար­
տութիւն». Աչսպէս
ասէ ամէնն, Յաչտ. Գ, 14։
= Եբր.
31
Ո6Ո
«
ստոչգ,
ճշմարիտ,
այդպէս
եղիցի»,
որ ծագում
է
ՅաՈ
Fonds A.R.A.M