ԱՄԷ
154
ԱՄԷ
ամենամա/քոս՝, ամենա բ ազում
ևն։ Այս
կար֊
գին են պատկանում
նաև
ուրիշ մի
խ՛ումբ
բարդութիւնն
եր, որոնց
կազմիչ
երկրորդ
մա֊
սր գոյական կամ բայարմատ է և դարձեալ
ձևացն՛ում
են գերա գր ա կան ածական։
Սրանք
բարդութեան
ընդհանուր
օրէնքներին
հակա֊
ռակ
ձևեր են և կ՛ազմուած
միայն
յետին
հե֊
գինակների
անձուկ
շրջան՛ում,
թարգմանւոլմ
են «ամէնից
աւելի..., ամբողջապէս..., ամէ­
նից
աւելի... ունեցող,
ամէնից
աւելի... ե–
ղող». ինչ.
ամենաբախտ, ամենագիշեր, ա–
մենւս6աոագւս|թ, ամենաբանտ,
ամենա­
գլուխ, ամենահառաչ, ամենահայր
ևն։ Ոսկե–
ղարեան
մի քանի
բարդոլթիլններ
էլ
կան,
որոնք
առաջին հարազատ
խմբից
հեռանալով՝
կազմութեան
կողմից
նմանւում
են
երկրորդ
խմբին,
սրանք կա մ ձեռագրական
խաթա­
րումներ
են և կա՛մ
անկանոնոլթիլններ.
ինչ.
ամենա ծ աղիկ
Սերեր,
ամենանահա տ ակ
Ոս՛կ.
Ես.
ամենաչար
Եղն,
ամենալաւութիւն
Ոսկ.
բ. կոր. ևն։
—
2.
Ամէն
նախորդ
բարդու­
թիւնն երր ոմանք
նաև
այս
ձևով
են
գրում,
ինչ.
ամէնիմաս տ ամէնողորմ, ամէնադիւց,
ամէնառա տ
ևն, որոնք
յետին
սխալ
գրչու–
թիլններ
են, ուղ.
ամէն
ձևի
նմանողոլթեամբ
յառաջացած։
—
3.
Ամե նա–
(
ձայնաւորի
մօտ),
ինչ.
ամենաերևելի
ԱԲ. հներից
աւան­
դուած
միակ
օրինակն
է. ն՛որ գրողների
մօտ
այս ոճը դարձել էշատ սովորական,
այնպէս
որ ազատ կերպով
ասում
են
ամե նաւսն միտ,
ամենաանխելք, ամենա անարժէք
ևն։
—
4 .
Ա–
մենե–,
այս հնագոյն
ձևր պահ՛ում
են
ամենե­
ք՜ին, ամենեքե ան
«
բոլորն
էլ» ՍԳր. Ագաթ,
սեռ. ար.
ամենեց-ուն,
հյց.
ամենես-ին,
գրծ.
ամենեւ–ին
ՍԳր. կրկին հոլովեալ՝
յետնաբար
ամենսիմբ, ամենեցունց
ևն.
մասնիկների
համար
հմմտ.
բոլոր-ով-ին, բոլոր-ով-իմբ.
–
քին,–քեան
մասնիկն
ունին
նաև
եոկո-քին,
երկոքեան, բոլորեքին, բոլորեքեան
ևն։
—
5.
Ամենի–,
որի համար
ունինք
իբր օրինակ՝
ա–
մենիքեան, ամենիսեան
յետին
գրչոլթիլննե–
րր. Անկ. գիրք նոր կտ. էջ 209, 212, 215,
218
ևն,
Եփր. համար. 256, Աւետ. 286։ — 6. Եւ
վերջապէս
կայ
ամին–
ձևը, հմմտ.
միջին
հյ.
սեռ.
ա մին ոյ
Վրդ. պտմ.
էջ 158։
= Հնխ.
ՏւրաՕ–
ձևից, որի մի
ԼԱ
ժառանգ–
ներն
են ի մէջ ալլոց՝
սանս.
Ն\
Տ Յ Ո 1 3
«
իւրաքանչիւր
ոք», զնդ.
»՝
Հյձյ>
Ո31ՈՅ.
Հպրս.
1
ւՅՈ13
«
ամբողջ,
նոլն», փարսի
ՒէՁյքՈՁ,,
պրս.
աֆղան.
Ո31113ՒՆ
պՀլ.
հՁՈ1Ձ1<,
բեչուճ. հճՀՈՀ, քրդ.
Ո6ՈՆ
զազա
Ո61Ո&
և
կ. (իրանական
փո ի։ առռւթե ա մբ )
քւամակ,
ռ ա մ ա յն
«
բոլոր,
ամբողջ»,
յն.
Օէլւօ,
ե.\ւՏ.
«
միասին»,
զոթ.
ՏԱաՏ,
Հբգ.
ՏԱէՈ,
Հիսի
ՏԱՈԱ
«
ոմն
ոք»,
ևն։ Բուն արմատն է Հնխ,
Տ6Ո1—
«
մէկ»
որ լետո
դարձել է
«
միասին,
ամբոգջ»։
Հլ.
ամեն
բառի
մէշ պարզ ար֊
մատն է
ամ<*ՏՈ՜1աՕ–,
իսկ
֊
ե ն
մասնիկն
է։
Հ ամե մ ատ ուիժիւննե ր ը ընդարձակ
տե՛ս
Րօեօա^
2. 4 8 9
Հիւբշ.
4 1 6 ։
Նախ
1
Հ1Ձթ1
–
օէհ,
յ°ւՏ.Յ
թօ1.§1–
էջ
99
ա մ ե ն ա յն
Համեմատեց
լտ.
ՕՈ1Ո6Տ,
պրս.
հՁաՁ
բառերի
Հետ։ ԳԴ պրս.
( 1
եմե =
ամենալն, ՝ոն\Տւ\.\փ\ւ\ւ\=ամ ենե քև ան
։
ՆՀԲ
արաբ.
՚
Ձ ա ա Ձ հ ,
պրս.
Ո Յ Ա ՜ Լ Յ Ւ Ն
լտ,
0
Ո1-
Ո1Տ, ՕՈ1Ո6,
110..,
յէՏբ,/
Բագրատունի,
Զարգ. քեր. էշ
6 7 2
ա - մեն
«
ոչ
մին»։
Բ6է6ՈՈ.
3 4
և
Ա^ոճւՏԸհ.
3 8
լտ.
0
Ո1-
Ո1Տ՛
Բ&էօ՜ա.
250
անՀ-մէն
«
Ո Օ Ո
ԱՈԱՏՕ)։
ա116ք
Տ ^ յ \ \ \ ք
3 8 , 5 8 3
սանս.
Տ Յ Ո 1 3 ;
Տէրվ. ՛Նախ ալ.
1 2 2
սանս.
Տ31ՈՅ,
զնդ.
հՅ Ո 1 3 ,
լն.
օլւօ.;,
գոթ.
ՏՅՈ13,
Հսլ.
ՏՅւո՚ե;
Մորթման
շ Լ ա Օ
2 6 ,
5 4 5 –
^ռամայն,
լտ.
Օա Ո1 Տ ,
պրս.
հՅւՈՅւհ
և խալդ.
՝
ՃՃՀՈ֊
ՈՅ, Ա31ՈՈ36,
է Յ ա ա Յ Ո Յ ժ Յ ;
ՀԱ
1897,
287
=
նամ- այ ն - ա յ ն =
ամեն
այն։
ԲԸՃԸՀ
-
ՏՏՈ,
Ցուց. գեր.
3 8
լտ.
ՕՈ1Ո1Տ < * ՕՄ16 -
Ո1Տ՛ 1<ՅէՏէ,
Տուշ.
4 0 8
սումեր.
ԱՈ1ԱՈՅ
«
Հաւաքո
լթ»
։
Ամէն
բառի
(\–
ո՚վ
թէ ն֊ով)
գրութեան
վրայ
երկար
վէճեր
են բացուած
քանի
քանի անգամ
ազգային
թերթերում։
1883
թոլին վէճ ծագելով
3.
Գուրգէնի,
Հիլն-
քեարպե յէնտեանի և Ե. Մ
ուրատեանի
միջև, հրաւէր
են կարդում
բանասէրնե֊
րին
վճռել
այս
խնդիրը
(
Մասիս,
1883
յուի
29).
Գուրգէն
րնդոլնում է առան­
ձին գրել
ամէն,
բառի
մէջում
ամեն—:
Տէրվիշեան, 4 օգոստ"
պաշտպանում է
այն
կարծիքը,
թէ
ամէն
գրչութիւնն է
Fonds A.R.A.M