138
ԱՃԱ
Աղօթք
տե՛ս
Աղաչել։
Հներից Տաթև, ձմ. հթ, ա՛յսպէս է ստու­
գաբանում
ա ղ օ թ ք
բառը,
«
Աղօթք որ
անգրադարձեալ
ասէ այսպէս,
թ ո ղ
արա­
րէք
մեղաց
ձերոց յամենայն
ժամ, կամ
թէ
յ ա ղ թ ո ւ թ ի ւ ն
արարէք ի վերայ
դիւաց.
կամ թե
յ ա ս օ թ
արարէք զսատանայ, կամ
թէ
ա ի ւ
և
օ թ
արարէք,
այսինքն
ախին և
եղուկին և տրտմութեան
օթևանս արա­
րէք զձեզ... դարձեալ
աղին
Օթարան ա֊
րարէք
զձեզ, կս կծի
լ և հ ո գա
լ վա սն մե­
ղաց և զանհամութիւն,
հոգւոց
համեմել
յամ են այն ժամ»։նո
յն հեղինակը՝
ամ.
3
23
ա ղ օ թ ք
հանում է
ա ղ
բառից.
«
Աղօթքն
ա՛յսպէս
անուն
յայտնէ.
ա ղ ՝
այսինքն,
որպէս
աղն յամենայն
իր խառնի և զա­
մենայն ի համ բերէ, այսպէս
աղօթքն
յամենայն
բարի
գործս
խառնի և
քաղ֊
ցրր և ընդունելի
առնէ
Աստուծոյ»։
—
ՆՀԲ
ա ղ ա չ ե լ
բառից։
Հալաճեան,
Արևելք
1893
նոյ"
10
աղու
յօդուածք։
Հիւնք.
ո ւ ղ տ
բառից, ա Ո շ ք
Տ\\^ճ
\\
ք
136
1897,
էչ
9
ըստ այլոց՝, է դնում
յն.
Օ.օձ,
լտ.
ՕաէՕՀ բառերի
հետ։
Բ Յ է ա ե Յ Ո ^
Տ ճ
1,
189
1 ՜ 0
§ 0
«
աղաչել»,
1 ՜ 0
§ 3 է 1 0
«
աղա­
չանք»,
կազմուած
թ
մասնիկով։
Ր
^ՅքՏէ,
Յոլշարձ.
417
թրք.
յ ձ \ – \ 2 ւ է ֊ Ո ւ 3
.
զ
«
աղեր­
սել»։
ԳԻՌ.֊Ոզմ.
ա ղ օ թ ,
Ախց. Հմշ. Մկ. Ննխ. Ռ.
Սլմ. Սչ. Տիգ.
ա ղ օ թ ք ,
Ղրբ– Մշ. Մրղ. Ջղ,
ա–
ղ օ թ կ ,
Սեբ.
ա ղ օ թ դ ՛ ,
Ակն. Խրբ. Կր. Պ լ.
ա ղ օ թ ղ ,
Երև.
Շմ. Տփ.
ա ղ օ տ կ ,
Հճ.
ա ղ օ թ ք , ա ղ ո թ ք ,
Ալշ.
ա ղ օ դ ՚ գ ՛ ,
Ագլ.Գոր.
ա ղ ո լ թ կ ,
Ասլ.
ա ղ է օ *
Վն.
ա ղ օ թ կ , ա ղ օ ց կ ,
Զթ–
ա ղ է օ թ ք ,
ա ղ է օ ց ք ։
Այս
այլևայլ
գաւառականների
մէջ էլ հին
հայերէնի
ոճով բայր
լինում է
ա ղ օ թ ք ա ն ե լ
(
աղօթս
առնել,
Զթ–
Ո ՜ պ է օ ց ք գ ի ն օ լ ) .
իսկ
ա–
ղ օ թ ե լ
(
Մկ.
ա ղ օ թ ի լ ^
նշանակում
է
«
չար
աչքից պահելու կամ ցաւը փ ա րատ
ելու համ
ար
վրան
աղօթք
անել»։
Նոր բառեր են
ա ղ օ թ ա ­
ր ա ն
«
արևելք»,
ա ղ օ թ ա ր ա ն ա խ ա ո ն
«
ընդ այ֊
գըն
ընդ առաւօտն»,
ա ղ օ թ ն ո ց
«
համրիչ»
ևն։
ՓՈԽ.–\Հձս
§Շ ա Լ 18, 168
հայերէնից փո­
խառեալ է դնում վրաց.
շ յ ռ ^ Յ ՝ ՛
^ Յ Վ
1 1
"
< *
Ա
֊
ղօթք»,
ՏզոՈԱձձՕ
մ լ ո ց ա վ ի
«
աղօթող»
(
այսպէս
նաև Չուբինով–
653).
հայ
բառը
կցում է ռուս.
1 1 0
յ ա 1 ՝ 8 3
«
աղօթք»
բառին։
Եր­
կուսն էլ
սխալ։
ԱՂՕՏ, ի
հլ. «նսեմ, կէս մութ
(
լոյս),
թոյլ,
տկար
(
ձայնի
համար)»
Եփր, աւետ. Առ որս,
«
սուղ, կարճ (վանկ)»
Թր. Երզն, և Նչ. քեր.
որից
ր ն դ ա ղ օ տ
«
մեղմով,
կամացուկ,
թեթև
իմն» Ա պետ. ա.
12.
Ոսկ.
մ. բ.
5, 7.
յհ. ա.
1.
ա ղ օ տ ա ն ա լ
Փիլ. Նար.
ա ղ օ տ ա ն ա ն
Պիսիդ.
ա–
ղ օ տ ե ր ս ա կ
ԱԲ,
ա ղ օ տ ա ն ա ն ա ն չ
Յհ. իմ. ատ.
ա ղ օ տ ա գ ո յ ն
Ոսկ. յն. Դիոն. Մաքս,
ը ն դ ա ղ օ ­
տ ա տ ե ս ի լ
Փիլ.
ա ղ օ տ ա լ ո յ ս , ա ղ օ տ ա փ ա յ լ
(
նոր
բառեր)
ևն։
8
ս
§ § 6 ,
86
ւէւ–.
36
համեմատում
է յն.
Յբ316տ
«
նուրբ,
թոյլ, տկար»
բառի
հետ.
հայը
կազմուած է
-
ո ւ տ , ա լ տ = օ տ
մաս֊
նիկով, մինչդեռ
յօյնը
ունի
–10–
մասնիկը.
Շեֆթ.
8 8
29, 66
փոխառեալ
է դնում
պրս.
*
Յ օ Յ Ա է Յ
«
անմաքուր»
բառից,
որ
կ՛ազմուած
պիտի
լինէր
3
բացասականի
զնգ.
ձՏւ՝մ,
սանս.
Ճ Ո Յ ^
«
մաքրել»,
ձհտւ֊
Ա է Յ
«
մաքուր,
պայծառ,
փայլուն»
բա­
ռից, իբր սանս.
Յ ճ հՅ Ա է Յ
«
անմաքուր»։
Պատահական
նմանութիւն
ունին
հսլ,
տ13Ե՚ե,
լեթթ.
Տ
1
Յ
Ե
Տ ,
հբգ.
Տ\Տ
լ1, գերմ.
Տ Ըհ 1 3 ք ք
«
տկար,
թոյլ»
(
ՂրՅՍէԼՈՅՈՈ
270)։
\
ՀձէՏէ,
Յուշարձ.
417
թթր.
Յ
1 ,
ւ1
«
տակը»
բառի
հետ։
Աղօրի տե ս
Աղալ։
ԱՃԱԼ
«
մի տեսակ
բոյս
է. գործածւում
է
բժշկութեան
մէջ.
0 3
Տ Տ 1 3 Տ6ՈՈՅ.
սինամէքի»
Բժշ.։
Բ Յ ե ս ե Յ Ո > ՛
ՀԱ
1907, 305
հնխ.
Յ Ճ
մաս­
նիկով +
\
<11\
«
ուռչիլ» +
0
+ \\Տ
մասնիկ։
—
Կայ արաբ.
ձձՀ
֊
տ.
՚
Յ
1
Յ
1
Յ
բոյսը,
որի
վրայ
տե՛ս Կամուս,
թրք– թրգմ. գ.
281։
ԱՃԱ Պ ԱՐ ԵԼ
«
շտապել,
վռազել,
արտորալ,
ճեպել»
ՍԳր. Ագաթ,
որից
նոր գրականում
ա–
ն ա լ ղ ա ր ա ն ք , ա ն ա պ ա ր ա ն օ ք ։
Նոյն
բայի
աղա֊
ւաղեալ
ձևն եմ կարծում
ա հ ա ւ ղ ե լ
«
յառաջել
կամ
հասանել»
Բառ. երեմ, էջ
12։
ՆՀԲ
ն ե պ ,
շ տ ա պ
բառերից։
Հիւնք.
Հւեւղ-ից։
Բ. Խալաթեան,
բանաս.
1902,
166
ասուր.
§ՅբՁա.– ԲՅս ՜ ս եՁՈ ; /
ՀԱ
1907,
305
Տւձ
մասնիկով +
ճ
՚
Ա «ոլռչիլ» +
բ
ք6թ1
«
վրայ»)
•
+- պ ա ր
«
շուրջ»։
Թիրեաքեան,
Ա֊
Fonds A.R.A.M