ԱՂ
աղեգոյն
«
աւելի
աղօա»։
Սրանց մէջ
աղ
ը մ ֊
րըռնուած
է իբրև
աղտ, աղօտ, աղէկ
(
սաս֊
տիկ),
սակայն աչս իմաստներր
այլուր գո­
յութիւն
չունին,
աղաթաթաւ
կայ
Ագաթանգե֊
գոսի
միայն մէկ օրինա՛կում և նոր տպ,
ունի
մեղսաթաթաւ,
որով
աղաթաթաւ
ձևը ջնջլում
է։
—
Աղ
բառի
միւս
ձևերն են
աղծ, աղտ,
որ
տե՛ս
առանձին։
֊
Հնխ,
Տ
- 1
Ճ,
սեռ.
ՏՁ
1
Ո6Տ.
հմմտ. յն,
ա.Հ, լտ.
Տ 3 1
(
ֆրանս. Տ&\, ի տալ.
Տ Յ Խ ,
ռոլմ.
ՏձէՇ),
հսլ. ՏՕ\\, ռուս. ՇՕյՂհ, գոթ. Տ8ւ\է հիսլ՛
Տ
3 1
ՅՈ Ո ,
կիմր.
Ո Յ
1
Յ 1 Ն
գերմ. Տ
&
Կ,
անգլ. ՏՏւԱ,
շվ. նորվ.
Տ31է,
դան.Տ1ւ\1, ՏՕՕ\&, քուչ.
ՏՅ
1.\4
չեխ.
տճ\,
սերբ.
Տ Օ ,
հ պրուս.
Տ 3 1 ,
հոլլ.
2 0
Ա է
«
աղ»,
լիթաւներն
ու ալբանացիք
չունին այս
արմատը և «աղ» գաղափարը
բացատրում
են
մի բառով՝ որ նշանակում
Է «փոշի
ցանել,
ցրոլել»։ Թեև լիթաւները
չունին այս բառը,
բայց
նոյն արմատից
են կազմուած
լիթ.
Տ
31–
ՃԱՏ,
լեթթ.
Տ
3 1
ՃՏ
«
քաղցր,
անուշ»,
լիթ.
ՏՅ
1
Ա,
Տ Յ
1
Յ Ա , Տ 3 1 Ա
«
քաղցրանալ»,
Տ Ա
՚ 1 ( 1 1
Ո Ճ
«
քաղցրացնել»,
ինչպես
ունինք
հյ.
աղու
«
քաղցր» և հսլ.
տ13ճ՚եեէ,
ոլկր.
Տ016ձե)՛),
ռուս. շյայԼՃ
՚
ա
«
քաղցր»
(
նախնական
իմաս–
տր «աղած»). տե՛ս
Բօեօւ
՜
Ո^
2, 452,
\ \
^ Յ
1
Ճ 6
671,
7
ՐՅԱ ե ՈՅՈ Ո
248 — 9,
Տ ո տ ս է ֊ ^ Ա Խ է
847,
801
ՏՅՇզ
47
1
Հնդևրոպականներից
աղը
(
նիւթն ու բառր
միասին)
անցավ
ֆիննական
ժողովուրդն
երին, հմմտ,
հունդ,
ՏՕ,
ֆինն.
Տ Ա 0 1 3 ,
վօտ.
Տ 0 6 1 3 ,
Էստն,
Տ 0 0 1 ,
լիվ,
Տ Ա օ ե
վեպս.
Տ013,
վօտյ.
Տ
1
Յ
1,
չերեմիս.
§ 3 1 1 2 3
, 1 ,
լապպ.
Տ31է6,
մորղվ.
Տ
31,
"
իբի
Տ01, Տ0V,
վօգոլլ.
Տ 6հ,
օսթյակ.
Տ 0 1 ՚ , Տ Յ
1
ևն։
Աղ
բառի
րնդհանոլր
լեզուների
մ Էշ առած
ձևերի
ք ը ն ֊
նոլթեան,
աղի ծագման և պատմութեան, աշ­
խարհագրական
անունների
մէշ գործածու­
թեան
մասին մի գեղեցիկ
մենագրութիւն
ունի
\
^ւշէօր ՒԽհո,
Օ Յ Տ ՏՅ
12,
6 1
Ո 6
1
Հս1էսւ՜Ւստէօո–
ՏՇՈ6 Տէսճ16,
տպ.
86
ք1ւո,
1873,
էշ
74,–
Հիւբշ.
414։
ՏշհքՕՕ՝6ք,7հ6Տ31Մ.
46
աղի
բառը
դնում
է
թՐՔ՛
ս=>–է 9-19
«
լեղի»
բառից։ ՆՀԲ
անալի
= յն. Աա).ՕՀ, իսկ
աղ
8
-
րդ ա–
ռոլմով, իբր «փարախ»–
պրս.
աղիյլ
և
յն,
Ա
՜
Հ
&
ւ
՜
ղ «փարախ,
հօտ»,
որից առ­
նում է և Հիւնք.։
(
Բայց
3
"
(
91
«
փարախ»
^
^
^
^
^
պարսկերէն
չէ, այլ
զոլա թրք, հմմտ.
ույղուր,
Հ
3 " (
Ց 1 ) ։ — Աղ
բառը
ուղիղ
մեկնեցին
Հ) ԲշէՀԱՈ. 29,
Ա
^ոճւՏՇհ.
17
ևն, Տէրվ. Հ յ Մասիս
1882
յունիս
7,
X
3205
յաղել
դնում է բուն
Տաղել,
իբր
աւելի
ճիշտ պահած
նախնական ձևը
(
հնխ.
Տ>հյ.
քւ),–
8
սշ
§6,
կ խ
Տէսճ.
1, 13
հյ.
աղ
բառը
գտնում է
Կարիոյ
՚
ճ)յ.՝)01
տեղանոլան
մէջ։—Պատահական
նմանութիւն
ունին
աղ
բառի
հետ՝ կով­
կասեան
լեզուներից
ուտ.
Էլ,
խիննսղոլղ
ղա,
կիւրին, ռուտուլ, ցախ ուր, տաբաս–
սարան.
ք Էլ,
ագուլ,
կալ, գալ,
բուղուխ.
ջէք.
կաալ,
բոլորն
էլ «աղ» իմաստով
—
հյ,
աղունակ
բառի հետ պրս.Տ.Հ֊.գ.\
Յ 1 0 Շ Յ Է
«
ծովային
սատափանման
մի խեցե­
մորթ».
—
աղու
բառի հետ արաբ.
ե&\՝մ «աղու,
անուշ»,
որից
հՅւ\՝ք&
«
հրու­
շակ»։
ԳԻՌ
Ագլ. Ալշ. Ակն. Ասի Երև. Խրբ. Կր.
Հմշ. Ղրբ. Մկ. Մշ. Մրղ. Ննխ. Շմ. Ոզմ. Պլ.
Ջղ. Ռ. Սեբ. Սլմ. Սչ. Վն. Տփ.
աղ,
Տիգ.
աղ,
Զթ՛
օղ, ող,
Հճ.
օ ղ ։ — Անալի
բառր ու­
նին՝ Շմ,
անալի,
Ագլ. Գոր. Ղրբ՛
նա՛լի,
Խրբ. Կր. Հճ. ննխ. Պլ. Ռ. Սեբ. Սլմ.
անլի,
Հմշ.
օնլի,
Զթ,
անլը,
Սչ.
ալլի,
աղէդ «ա֊
ղէկ, լավ». Տիգ.
ալփ, անաղ,
Ակն.
օլփ,
Երև.
ալանի,
Ջղ.
+ալանի,
Ննխ. Վն. Տփ.
ալ–
նի,
Մրղ.
աննը,—
միւս հետաքրքրական
ձե֊
վերից
յիշենք Խտջ.
աղա մա էլ
«
աղուամազ»,
Տարէնտէ
աղվաշ
«
մազերր,
մօրուքք,
յօն֊
քերբ և թարթիչները
բնականից
սպիտակ,
շատ բաց դեզին
գոյնով.
2.
որ արևին չի
կարող
նայիլ,
աչքերը
թոյլ.
3.
անհեռատես,
ոչ֊շրջահա
յեաց»,
Խրբ.
աղգ է գ
«
գեղեցիկ»
(
միլսներից
Մկ.
աղէկ,
Մրղ.
աղէկ՛,
Մշ.
ննխ. Պլ. Սեբ.
աղէգ,
Ագլ,
ա՛ղիկ–՛
«
լավ»),
Տփ,
աղի
«
դեղեցի կ»։ Նոր բառերից
յիշելոլ
արժանի են
աղցան, աղցանել, աղլէգ, աղ–
մուր, աղշու՝, աղալի, աղաղոց
«
ղզուելի»,
աղադրի, աղերես
ևն։
ՓՈԽ.—Հյ.
աղա
բառից է վրաց.
գաալո–
վ եբա
«
քաղցրանալ,
անուշ համ ստանալ»,
արմատր
ալով,
վրաց,
ՅօծքյոՏշձծ
միւսլնե–
բա
«
փաղաքշել»
(
հյ՛
աղու
ձևից), ուտ.
1 1 6
Fonds A.R.A.M