ԱԿՆ
109
ցօվ
«
աչքի ցաւ»,
Ղրբ,
ա
՚
կ
ո
(
Կ՚"մ
ա՚կնր^)
տալ
«
այցելել,
նայիլ,
աչքից
անցկացնել»,
Սլմ,
ակւլ կուրնա՛
«
աչքդ
կուրանա՛յ»
անէծ­
քի մէջ միայն։
—
2 .
Ակն
«
ջրի ակունք»
ունին
Ղրբ. Շմ.
ա՛կնը,
Երև. Մկ. Մշ. Վն.
ակ։
Ոզմ.
հաիւբ՚րակ,
Ալշ. Ակն. Խրբ. Կր. Հմշ. Սեբ.
ագ,
Ասլ.
ա*, ագ,
Տիգ.
ագ,
Ագլ.
օ ՚ կ ը ն ,
Հճ.
օգ։—
3.
Ակն
«
մատանիի
քար»
ունին Ջղ. Վն.
ակն,
Ղրթ. Շմ.
ա՛կնը,
Ոզմ.
ագ, ագնոլք՛,
Տփ.
ակը,
Ագլ.
օ ՚ կ ը ն ,
Երև.Մկ. Մշ.
ակ,
Ալշ. Ակն.Խրբ.
Կր. ննխ. Սեր.
ագ,
Տիգ.
ագ,
Հճ.
օգ» —
Գաւա­
ռականն երի մէջ
ակն
բառը մի քանի նոր ա–
ռումներով
էլ հարստացած
է. ինչ.
«
ջաղացքի
անցք,
թոնրի ծակ, ուրագի
ծակր,
փեթակի
գուռ,
սայլի
անիւ
(
հմմտ. գրաբ.
ակն^,
ա–
պոլրի հատ»։ նոր բառեր են
ակնակալ, ակա–
նակոյր, ականել, ական անել, ական ական
անել, ական թօթափելի, ականփարատիկ,
ակնահան, ակնառիլ, ակնաոտիկ, ակնավա–
ոիչ, ակնաւեր, ակնաքհեն, տկնդել, ակնիկ,
ակներ, ակնկապ, ակնփոր։ — Ականատ
բառի
գաւառական
ձևերն են՝ Մշ. Վն.
ակնատ,
Ոզմ.
հագրնադ,
Տփ.
ականաթ՝
հին
վկայութիւնն
ունի
Մ ոլոլթ.
271
բ. «Որպէս ա կան աթն լի
թռչնովք»,
կականաթ, կ ա ՚ ն ա թ
(«
Խաթաբալա»
1911,
էջ 6). իսկ Ղրբ.
կ ա՚նա տ
«
թռչուն
որսա­
լու ցանց»,
Մրղ.
ականատ,
Սլմ,
ակնա՛տ
«
պատի
մէջ բացուած
դա ր ան», Նբ,
ագնատ
«
սենեակից
սենեակ
բաց՛ուած
փոքր պատու­
հան»։ Այս նշանակութիւնն
երից ոմանք
աւելի
են հաստատում
ականատ
բառի
ստուգաբա֊
նութիւնր՝ իբր
ական հատանել։ — Ականամոմ
ՎՍվեդ.
ա յ մ ի մ ։
Փ Ո Խ , ֊
Տ ս § § 6 1ք
5,168 — 180.
թրգմ. ՀԱ
1895,
230
հայերէնից
փոխառեալ է համարում
գոթ.
ՅՈՅետ
«
յանկարծ»
Ղկ. Բ՛ 13, թ. 39,
Մրկ. թ. 8 (յն.
տկւ^ղ–,
&
Հ6.ա՝ռ);
Գեր­
մանական
լեզուներում
սրան
համապատաս­
խան բառ չկայ.
Լշօ
1
^ 6 ^ ֊ ^
մեկնել է վեգ.
Աճ\ՏւՏ «արագ,
յանկարծ»
բառով,
բայց
Տ ս § § 6
մերժում
է։ Իր կարծիքով
բառը
կազ­
մուած է հյ.
ան
բացասական
մասնիկով և
ակն
«
յոյս» բառով, իբր «անակնունելի»,
ակն
բառի
ն
յանգր
ջնջուած է գոթ, բառի մէջ, ո–
րովհետև
ժողովրդական
հայերէնից է առ­
նուած.
-
Տ
մակբայակերտ
է, ինչպէս
զանհնա­
րինս
ևն. գոթացերէնն
էլ ճանաչում է մակբա­
յակերտ
Տ ՛ —
Հ ա յ ե ր է ն ի ց
զու՛տ
փոխառութիւն
է վրաց.
ականաթի
«
թռչուն
որսալու
ցանց»,
այս
նշանակութեան
համար
հմմտ. Ղրբ.
կ ա ՚նա տ ։ —
Պատահական
նմանութիւն
միայն
ունին կովկասեան
լեզուներից
ոլտ.
աքսուն
«
դիտել,
տեսնել»,
ավեստեսուն
«
ցոյց տալ»,
ռոլտ.
ա գ ան
«
ականել»։
ԳԻՌ.
ակնիկ
«
ձոլածեղ»
բառից է բստ իս
բոշ.
ակնիկ
«
ձոլածեղ»
(՜
Ոոօե, Օւ6 Տթ1՜. ճ.
31-
Ու.
Նկ.
ՅԻձ\
1907,
էջ
105),
1\
ԱԿՆԵԱԼ
«
հպարտ,
յոխորտ».
նորագիւտ
բառ, որմէկ անդամ
գտնում եմ
գործածուած
Եսլիփ. թաղ, էջ
235
«
Եկն ամենիմաստն
(
Յով֊
սէփ արեմաթացին)
մերձեցեալ
աղերսանօք,
թէ ո րպէս փափագանաց
ցանկութեան
իւրում
հասցէ,
զի ոչ մերձեցաւ
ակնեալև
մեծարա­
նօք
(«
մեծամտութեամբ»)
վասն
Քրիստոսի
բանս ասել, զի մի իբարկութիւն
զնա ածեալ
բորբոքեսցէ... այլ խնդիրս
ինչ փոքր
ունիմ
ի քէն, ո
վ
դատաւոր...»։
Ակնետ
ո
լկ
տ\ես
Ականջ։
*
ԱԿՈՂՈԻԹ
«
ուղեկից,
հետևորդ,
օգնա­
կան, ծառայ»,
նորագիւտ բառ, որ երեք ան­
գամ գործածուած
եմ գտնում
յետին
մատե­
նագրութեան
մէջ «Եւ լուեալ
զայս
թագաւորն
Միխայլ... առաքեաց ի Ս եբաստիա
զակո–
ղոլթն իւր հնգետասան
հազարօք՝
բերեալ
զնոսա առ իւր, զի մի՛ փախիցեն, և հասանէր
ակողոլթն
զօրօքն ի Սեբաստիա
...
և տեսեալ
ակողութն
զիմաստութիւնն»,
Ուռհ.
83.
նոյն
բառր գրուած է
ա կ ալաթ
Ամբ. պամ.
56
«
Հա­
ւատաց
թագաւորն և յղեց ի Սևաստ
զա
կա֊
լութն իւր հնգետասան
հազար հեծելով»։
—
Այս
բոլոր
օրինակներից
երևում է, որ
ա կողաթ
բիւզանդական
զինւորական
միմեծ տիտ­
ղոս է։
= յն.
ձ*6՝/.ՕԱ0օ;
ըստ
ՏօթհՕՇ1
^Տ
106
նշ.
«
է Ո 6 Շ Յ թ է 3 1 Ո Օք էՈ6 6 1 ՜ Ո բ 6 ւ 0 ւ ՚ Տ
եօօ1^
֊
§ Ա ֊
31՝
ճ–>–>,
որէ «կայսերական
թիկնապահապետ»։
Տե՛ս իմՀայ նոր բառեր
հին մատ. Ա.
188,
*
ԱԿք)ՆԻՏՈՆ,
գրուած նաև
ակոնիսավն,
Fonds A.R.A.M