ի
րով, 1604, որից 136-ր՝ քնիկ հայերեն (այսինքն՝ հնդեվրոպական ծադումու|)
բառեր։ Որպեսզի այս բաժնի արժեքը և հեղինակի կատարած հսկայական աշ­
խատանքը պարդ լինի, կարելի է բերել հետևյալ վիհակադրական տեղեկությու­
նը, իր հիշյալ աշխատության մեջ Պոլ դր Լագարղը, ի մի հավաքելով բոլոր հա­
յագետների ստուդաբանոլթյուններր և ավելացնելով իր սեփականը, տալիս է
հայերեն 2413 ստուգ աբանված բառերի մի ցանկ. Հյ ա բ շմ ա նը , վերանայելով
թե՛ այդ, թե ՛ դրա հրատարակությունից հետո առաջարկված ստուգաբանու­
թյուն սերը և ավելացնելով իրենը, հայերեն վավերական ստոլգաբանություննե–
րի թիվը իջեցնում է 1971-ի.
Հ
Ր. Ահառյանի այս բառարանում ստուգաբան­
ված բառերի թիվն է 5062, այսինքն՝ երկու և կես անգամ ավելի։ Իսկ սա վկա­
յ ո ւ մ է այն մասին, Ո Ր
Հ
Ր. Անաոյանը, բ ա ցի իր ստուգաբանություններից, կա­
րողացել է սպառիչ կերպով ներառել նաև այն բ ազմաթի վ ստոլգաբանություն–
ներր, որոնք առաջարկվել են բ ազմաթի վ հալագետների կ ողմից ՝ Հյուբշմանի
աշխատության հրատարակությունից հետո։ Սրանով, ահա, այս բառարանի
ստուգաբանական բաժինը դառնում է հայերենի ստուգաբանության լիակատար
հավաքածուն, Ո Ր արտացոլում է մինչև բառարանի հրատարակության ժամա­
նակաշրջանի սպառիչ պատկերը։ Թե ինչ մասնավոր չափանիշներ է գործադրել
առանձին բառերի ստուգաբանությունը հիշտ կ ամ անհիշտ համարելու համար,
մանրամասնորեն բացա տրվ ում է հեղինակի առաջաբանոլմ։ Բավական Լ՜
ասել, Ո Ր այս բառարանում իբրև ստույգ ընդունված ստուգաբանություննեռր
գրեթե առանց վերապահության ընդունվում են հնդ ե վրոպ աբանության մեջ։
Բառահոդվածների երրորդ բաժինը
ստոլգաբանություննեռի պատմու­
թյունն է. այս բաժնում հեղինակը ժամանակագրական հաջորդականությամբ
հիշում է տվյալ բառի մասին եղա ծ այն բոլոր ստուգաբանական փորձերն ու
գիտական հետազոտությունները, որոնք կարելի է գտնել հայ հին մատենագրու­
թյան, հ ա յ և օտարալեզու լեզվ աբանական-բաոա գիտ ական ոաումնասիրու­
թյունների ու ստուգաբանական բառարանների մեջ։ Այս բաժնի գիտական ար­
ժեքը չափազանց մե ծ է լեզվաբանության, մասնավորապես ստուգաբանու­
թյան պ ա տմության համար։ Այստեղ հավաքված են ամեն մի բառի մասին եղած
բոլոր կարգի ստուգաբանական դիտողությունները, այն բոլոր դեպքերում, երբ
տ
վ յ ա լ բառի ստուգաբանությունն արդեն հայտնի է և բերվ ա ծ է երկրորդ բ աժ­
նում, բնականաբար այս բաժնի տվյալներն ունեն մի ա յն պատմական տեղե­
կությունների արժեք, սակայն այն դեպքերում, երբ տվյալ բառի ստուգաբանու­
թյունը դեռևս հայտնի չէ, այդ տեղեկություններն ստանում են գիտական կա­
րևոր արժեք; Հահախ է պատահում, Ո Ր այս կամ ա յն ստուգաբանությունը,
որ իր ժամանակին մերժվել է որևէ պատճառով (տվյալների պակաս, բառի
պ ա տմության թերի լուսաբանություն, համեմա տ վ ող զուգահեռների ոչ բա­
վարար մեկնաբանություն և ա յ լ ն ) , նոր տեղեկությունների ու տվյալների հաշ­
վառումով հավաստվում է, ուստի և այն, ինչ իր ժամանակին համարվել է
անստույգ կ ամ անընդունելի, այդ նոր տվյալներով նոր էլ արժեքավորում է
ստանում։
Այս երեք բ աժիննե րից բացի, բառահոդվածներն ունեն ևս երկու բ ա ժին ՝
հայերեն բառարմատների բ ա րբ ա ռ ային ձևերի և հայերենից կատարված փո­
խառությունների բաժինները, որոնք նույնպես մե ծ նշանակություն ունեն լ ե զ ­
վաբանական ուսումնասիրությունների ճամար։
Fonds A.R.A.M