44
Ա Ն Ա Հ Ի Տ
ւո րո ւթ իւն ր , ո՛՞վ է
մեղաւորը,
Մ խ ի–
թարետնը
չի տալիս
սօս իա լա կա՛հ
երե­
լս յթնե րի պատճառներ
ր, "՚յլ սոսկ
արձանագրում
է փաստերր,
դէպքերը,
երեւոյթները։
Այդ յ
ո լ
–
զ ի չ
պատմուած–
քը կարգացւում
է Հետա քր
քրութեամբ՝
շնորհիւ
գծագրուած
կենդանի
պատ­
կերների
:
Այդ
շրթան ին է պատկանում
նաեւ
նրա մի փոքրիկ
էտ
իւղը, որ
տպուել
է «Մչտկ»ում
(1906
թի՛֊
5 1 ) ։
«
Փոքրիկ զանգ ա կը» ։
Գա
դիւղի
դպրոցի
պատկերն
է ։
Այնտեղ
Հանդէս
են գալիս
գիւղի
ուսուցիչները,
ուսա­
նողները : Առանձնապէս
աթոդ են աղ­
քատ
ուսուցչի
եւ ուսանողի
տիպերը։
Մի փ
ո
քրիկ
զանդակ
շարժման
մէթ է
դնում
ամրողթ
դպրոցը՛
նրա
քաղցր,
դիւրեկան
Հնչիւնի տակ
սկսում են ռա–
սերը։
/*
ա յց ա Հ ա ձարական
ռէակցիան
փակում է դպրոցը եւ լռում է
ընդմիշտ
ղանդակի
ձա յն ը :
Սակայն,
Արշալոյս
Մխիթարեան
ի
դրականութեան
մէթ կենտրոնական
տեղ
է գրաւում
«
Դէպ ի Արարատ»
գրքոյկը:
Գ ա
1903
թուի
օգոստոս
14/՛/՛
Արարատ
բարձրացոդ
ա րշաւաիյմ
րի
ճանապար–
Հորդութեան
ամփոփ
պատկերն
է ։ Այգ
խմըի մէշ էին Ա. Մխիթարեան,
լեՀա–
ցի րու սարան
Տրինքկեցկին,
Ա՝ ոսկոլա­
յի աեխնիքական
ուսումնարանի
ուսա­
նող
Գարեգին
Սարգսեան,
Ա՛ Ա, ան–
գուլեան
,
ըժշկուՀի
էքիզ
Տրիմը,
ին–
ժինէր
Գաւիղովսկին,
բժիշկ
էթտրէյխէ–
րլլ–
Սի կրակ
ոգեւորել
էր
միթաղզային
Ա՛յգ
ի՛մ՛րին•
բարձրանալ
Արարատի
գադաթբ,
գիտել
նրա
ձիւնածածկ
կատարր, նրա քարաժայռերը,
քարափ–
ներբ,
անդնդաիւոր
Հովիտները,
ձորե­
րը,
քչքչս՚ն
գետակներր
:
Արշաւախմ
րի
բոլոր
անգամները
չկարողացան
մինչեւ
կատարը
բարձրա­
նալ, նրանք կանդ առան կէս
ճանս,սլար–
Հին։
Ս՛ին չեւ ձիւնածածկ
գադաթբ Հա­
սան
միայն Ա. Ս՝ ի՛ ի թ ս՛ րեան բ,
բ^՜իչկ
Շարէ
յ ի ՚ է ր բ եւ ինժինէր
Գաւի դո վււ կին :
ԱՀա այգ
վերելքի,
ճանապաըՀոր–
գութեան
նկարագրութիւնն
է տալիս
Ա.
Մ ի,ի թարեանր։
Գրքոյկում
կան վա ր–
պետօրէԿւ
գծագրուած
աթող
պատկեր­
ներ,
որոնք կարոդ են Հայ
գեղարուես­
տս, կան դրականութեան
մէթ տեղ գրա­
ւ ե լ ։ Ե՛֊ ի զուր չէ, որ այգ գրքից
որոշ
Հատուածներ
տպագրուած
են դպրոցա­
կան
դասագրքերում
:
Ա-Մբփթարեանն
իբրեւ մանկա­
վարժ
Ա • Մխիթարեան
երկար
տա­
րիներ,
իբրեւ
ուսուցիչ
եւ
տեսուչ,
պա շտօնավա
րե լ է ղան ա ղան
Հա
յկական
դպրոցներում:
Նրա
մանկավարժական
դո րծունէ
ութեան
գլխաւոր
կենտրոն­
ները
հանդիսացել
են՝
Լենինական,
Գանձակ,
Ախալքալաք
,
Սա դի ան ի եւ
Թիֆլիո : Սկսել է
1879
թուից եւ տեւե
լ
է մինչեւ
1900
թ ուա կան
ը , իր ա յ դ լաւ
գործունէութիւնր։
Գլխաւորապէս
ա–
ւանդել է նա Հայոց
լեզու եւ Հայ դրա­
կանութիւն։
Նրա ուսանողներից
շս,տե­
լ՛Ր մինչեւ
այսօր է լ առանձին
սիրով
յիշում են նրա արդիւնաւէտ
գա
սաւան–
գութիւններբ
:
Իբրեւ գիսլատնտես
Ա. Սխի­
թա րեանը
յայտնի
է նաեւ
իբրեւ
գիւ­
ղս՛ անտ ես :
1879
թուին
Հիմնում է նաօ–
րինակելի
մեղուանոց,
ուր
ցանկացող­
ները
սովորում
են ռացիոնալ
մեղու ա–
բուծութիւն
:
Լեն ին ականում
,
՚
Լարաքի–
լի սայում,
Համ ամ լի ում ել Ախտ լքա
լա­
քում
Հիմնում
է
ամառնային
երկամ–
սեայ
կուրսեր
ել
դասախօսութիւներ,
նորաղոյն
մ ե ղուա ըուծութեան
մասին։
Նոյնպէս
Անդրկովկասում
մեղուապա–
Հական
գիտութեան
նորաղոյն
ձեւերի
Fonds A.R.A.M