2
ԱՆԱՀԻՏ
ցին իր գործին
ամրողէութեան
մ էէ
ն կտտաք, մօտեցած
Խորենացի
ի գրական
գործի
արժէքին
ու գնահատած
է ։ II, բնորոշ է որ Ա՝ .Աբեղեան
քննութեան։
Այն բազմաշխատ
ուսումնասի–
եւ Ա .Յարոլթիւնեան
երբ կատարեցին
1913
^՝
րութեանց
մէՀ զոր Հ • Ակինեան
Հրատարակեց
բազմաթիւ
ձեռագի
րնե բու համեմատութեամբ՝
վելվերս
Անահիտի
եւ
Հանդէս Ամսօրեայք
մԷՀ ,
խորենացի/,
Պատմութեան
քննական
հրատա–
խորենացի
գրագէտին
համար
յարգանքի ել
րակութիլնր,
իրենց այգ բազմածն
ու լուրՀ
հ իացման
խօսքե բ ո լնէ ր , բա յց իր ո ւսումնաս
ի–
աշխաաանքն ի գործ
դրին
միմիայն
խորենա–
րութեանց
նիւթր
նորեն
անոր ո՛ր գարուն ապ–
ցիի Պատմութեան
վրայ եւ անոր
միւս երկե– բած րլլալուն
հարցն էր (ինք
մէիեզ
նետեց
րով
չզբաղեցան : Գառնիկ
Ֆնտգլեան
,
որ գրտ–
խորենացիի
եւ %եւոնգ
Երէցի
նոյնացման
վար
դէ,,, է որքան
բանասէր,
Լարքին մէչ «Կորիւն
կածը , որ չհամոզեց
մեզ) եւ ատոր
համար
ի
եւ իր բանաքաղները»
նիւթին
նուի բո լած
ա՛յն–
նկատի
ունէր
միմիայն
Պատմութիւնը։
Փրոֆ.
քան շահեկան
ոլսո
ւմնաս իբո լթեանց
,
որ այս–
Ագոնց
իր հմտալից
բանախօսութեամբ
զոր
9-10
տեղ իսկ կ՝երեւան
,
խորենացիի
կորիւնէն բ– ամիս ա,,ով արտասանեց
՚1,
ո, պարետն
մատե–
բած
փոխառութեանց
քննութեան
անցնելէ ա– նադարանին
մէչ, ցոյց տուաւ
խորենացին
իբր
ոաչ՝ այդ բազմերախտ
հեղինակին
իբր վար–
հայրենասէր
մեծ գրագէտ,
սքանչելի
ոճաբան,
պետ գրագէտ,
իբր ոճաբան
բանաստեղծ
,
իբր
մեծաշունչ
բանաստեղծ
, «
մեծագոյնը
մեր հին
հմուտ
թարգմանիչ
ել իբր հայ հին մ ողով ր–
մատենագիրներուն»
,
որուն
Պատմութեան վր–
գական
աւանդութեանց
,
զրոյցներու
,
գիլցազ–
բայ կրթներ է հազար տարի
հայ ժողովրդի
ազ–
ներգերոլ
հաւաքիչ՝
ընդհանուր
գնահատման
գային
կեանքը,
բայց ան ալ Պատմութիւնը
լոկ
հակիրճ ու շեր մ էչ մը յատկացոլց
,
բայց ան կր յիշատակէ/, եւ գրագէտին
վրայ
Հերմ
հիաց–
ալ ի նկատի
ունէր
գրեթէ
միայն
անոր Պատ–
ման այդ քանի
մ ր խօսքն
ընելէ
յետոյ՝
•
կը ծան–
մոլթիւնը։
Նորայր
Բիւղանգացի
որ
1898-99
^
բանար
խորենացիի
ո՛ր գարուն
ապրած
ք՚//
սյ
–
Թիֆլիսի
\
ք՝շա\\ին
մէչ
1
հրատարակած
ունի ար– լու առեղծուածա
յին (ու դեռ չլուծուած)
հար–
ւհէքաւոր
ու շատ հետաքրքրական
յօդուածներու
ցին վրայ , ի՚սք եւս հակելով
զայն
մինչեւ
Բ՝.
շարք մր (դմ-բաղգարար
անաւարտ
մնացած)
,
Գ
ա
Լ՛ բերոդ
թէզին (ու նոյն ի
ս
կ թերեւս ժ*
ուր
՚
Քարիէրի
քննադատութեանց
դէմ Հերմե– դար, ինչպէս
կ՚ըսէր, եթէ Փարպեցիի պատ–
ոանդօրէն կր պաշտպանէ
խորենացին եւ ուր մութեան
Ա՚Աահակի
տեսիլքը նկաբագրոգ
էշ^ր ,
կր Հանայ ապացուցանել՝
ընդդէմ
՚
Բարիէրի
,
Գ.
որմէ քաղուած
թուռդ
քանի մր տող կբ գանը–
խալաթեանի
եւ այլոց՝
անոր Ե •գարու
վերջերը
լի խորենացիի
Պատմութեան
մէՀ,
իրօք Ժ–
Ո՛– Զ– գարու
սկիզբր ապրած ու գործած
րլէա–
գարուն
Բիլզանգիոնի
հայազգի
Վասիլ
կայսեր
լու
թէզը՝, ամենախանգավառ
գովեստներով
կը օրով եւ անոր
հաճելի
րլլալու
համար
հա
յաղ–
խօսի մեծ մատենագրին
վրայ
(
առանց
անոր
ղի ֆօտ պատրիարքի
թելադրութեամբ
յերիւր–
գրական
անձնաւորութեան
վերլուծման
ոելէ
ուած եւ ետքէն
Փարպեցիի
գրքին
մէէ՝
մտցուած
փորձ
կատարելու)
,
բայց
նոր էն
միայն Պատ– է՝ ըստ հանգուցեալ
Հ. կարապետ
Տէր-Աա–
մութիւնն է որ ի նկատի
ունի։ Ա՛ . Աբեղեան,
հակեանի
բանաձեւած
վարկածին
:
«
Հայ
մոդ. առասպելները
Մ– Խորենացոլ
Իսկ եթէ խորենացիի
գրական
գործին
րազ–
Պատմ ութեան
մ ԷՀ» պատուական
աշխատոլ–
մակոզմանի
մեծութեան
մանրամասն ու լիա–
թեամբ
երկարօրէն
զբաղած է խորենացիի
շը– կատար
քննութիւնն
ու գնահատումը գեռ տե–
նորհիւ
մեզի աւանդուած
մեր հին դիցաբանու–
ղի չեն ունեցած
մեր մէթ, անոր
Պատմութեան
թեան
,
դիւցազներգութեան
,
ֆօլքլօրին
քննու–
թե բութ իւննե րն ու պակասներ/,
,
անոր
ւիո խու
թի՛
ս
Ր կատարելու
,
ատոնց
աղրիւրներր
փբն–
ոոլթիւններն
ու շտկրտոլքներր
,
«
յերիւրանք»–
տոելու,
ատոնց
ետել
գտնուող
իրական Պատ–
ներ/,, պէտք ու պատշաճ
եղածէն շատ
աւելի
մ ութեան
գծեր/,
ճշդելու
,
բայց
չէ խիստ , անարդար ու կծու վերադիրներով
գա–
Fonds A.R.A.M