Գ լ ո ւ խ Ե ր կ ր ո ր դ ՛ –
Յեղափոխութեան
կազմակերպում
եւ
զինեալ ինքնապաշտ
պան ո ւթեան
փորձեր
ՀԱՑ ՅԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆ
Կ Ո Ւ Ս Ա Կ Ց Ո Ւ Թ Ի Ւ Ն Ե Ր Ո Ւ
ԾՆՈՒՆԴԸ
(
ԱՐՄԵՆԱԿԱՆ,
ՀՆՋԱԿԵԱՆ
ԵՒ
*
ՀԱՑ ՑԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆՆԵՐԻ
ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆ)
«
Պաշտպան
Հայրենեաց»ի
քանդումէն
ետք,
Հայ
ազատագրա­
կան
շարժումը
կանգ չառաւ
•
ընդհակառակն
աւելէ
կազմակերպ–
ւած ու սուր
բնոյթ
ստացաւ:
1880–
ական
թուականներու
կէսերուն,
Ս՝կր
ա
իչ
Փ
ո ր թո ւդալ
եան
Վանէ մէ2 Հիմնեց
«
Հայոց
Հայրենակցական
Արիութիւներ
,
գաղտնի
կազմակերպութիւն
մը, որ նախատիպարը
պիտի
Հանդիսանար
Ար–
մենական
կուսակցութեան
,
Հիմնուած՝
ն ո յ ն քաղաքին
մէջ
1885–/՛
աշնան,
Մկրաիչ
Աւեաիսեանի
ղեկավարութեամբ
Հ
ՏՕ—ական թուականներու
Հայ քաղաքական
միտքը
կը
տարբերէր
70—
ական թուականներու
Հայ քաղաքական
մտածողութենէն
:
70-
ական
թո լականներու
տասն ամեակր կը յատկանշուէր
թուրք
պետութեան
Հանդէպ
Հայ ժողովուրդի
ցուցաբերած
բոլորանուէր
Հաւատարմութեամբ,
եւ Հայ կղերական
դասու
ծայրայեղ
թրքասի–
րութեամբ
:
Ր Հեճուկս
Հայ ղեկավար
գասու
Հետապնդած
Հնազանդութեան
եւ Հաւատարմութեան
քաղաքականութեան,
ՏՕ—ական
թուականնե­
րուն
Հայ ժողովուրդը
տակաւին
անօրինակ
ծանր
պայմաններու
տակ
կ՚ապրէր,
եւ այլեւս
ժամանակը
անցած
կը նկատուէր
Հաւա­
տարմութեամբ,
աղերսագիրներով
եւ քաղաքական
կեղակարծ
խողո­
վակներով
իրաւունք
ձեռք
ձգելն
ու իբրեւ
մարդ
ապրելու
կարե­
լի ութի
ւններ
ստեղծելը
Հայկական
գաւառներուն
մէ9։
Հայ
յեղափոխական
պոռթկումներ
ու մասին
Հյապին
ԳարաՀի–
սարցի
գրող Արամ
Հա յ կազ պիտի
ըսէր*–
«
ՏասնեւՀինգ
դար,
մենք
երգեցինք
Աստո ւածածնայ
փառքն
ու
կուսութիւնր,
օրՀներգեցինք
Արուսադէմը,
լացինք
կոտորած–
Ջոն կիրակոսեաՆ
,
Րուրժուական Դիւանա գիտ ութիւնը եւ Հայաստանը,
էջ
245:
-
60 -
Fonds A.R.A.M