Զէյթ
ուս
ՒՐ
՚
Լ^Ր$֊ե
ս
գոյամարտը
մղեց
1921
թուականին,
Արամ
պէկ
Զոլ աք ե ան ի ղեկավարութեամբ
:
Նախասլատեր
ազմեան
26
^000
զէյթ"
լն
ցԻ
նե
Րէ
ն
Վ
ե
Ր»"ՂՐ"ղսերը
թիւով
1058
Հոգի
54
1919-
ին
վերա­
դարձան
իրենց
ծննդավայրը^
եւ գործ՜ի
լծուեցան
վերաշինելու
համար քանդուած
Արծուերոյնը։
Սակայն
,
1 9 2 1 –
ին սկիզբները,
երր
«
ասպետակա՛ն՝»
Ֆրանս ան լքեց
Կիէիկիան - Մարա
շի մէֆ
քեմալա–
կաններուն
յաղթելէ
ետք*** - զէյթունցիները
իրենք
զիրենք
գտան
թրքական
թնդանօթներու
որոտումներուն
տակ :
«
ՎաՀագնեան
կերպարանքով»
Արամը,
վերջին
դիւցազնը
Հե֊
ո ո սա կան
Ջէյթունի
,
նաՀատակո
ւեցաւ Նա Հ ան թի ատեն, դէ
ս
ՔՐ ձե–
ռրն
55
։
Օսմանեան
բարբարոսական
բռնատիրութեան
տակ Հայ ազա­
տագրական
պայքարի
ուղիով
Զ^էյթունի
ապստամբութիւնները,
յե­
ղափոխական
խմորումներ
սկսած
էին շողարձակել
այլուր
: 1869
թ*
Ապրիլին,
Ալեքսանդրապոլի
մէֆ Հիմնուեցաւ
«
Բարենպատակ
Ընկե­
րութիւներ,
Աիքայէլ
Նալբանգեանի
Հետեւորդներուն
կողմէ։
6
տարի իր գոյութիւնը
պա Հ ելէ ետք, ան ար գաս արեր աշխատանք
կա­
տարեց
ժողովուրդին
մէշ կրթութիւն
եւ լուսաւորութիւն
տարածե­
լս
1
–
մարզին
մէֆւ «Բարենպատակ
Ընկերութիւներ
առածին
քաղա­
քական
կազմակերպութիւնն
էր Արեւելեան
Հայաստանի
մէ^^ւ
Ընկերութեան
Հետապնդած
նպատակն էր Հայ ժողովուրդի
ազատու­
թիւնն ու անկախութիւնր
:
1875/9–
Ապրիլին
Երեւանի
նա Հան գի ոստիկանապետ
Հազարա­
պետ
ՏԼոլոտովսկին
յայտնաբերեց
«
Բար ենպատա
կ
Ընկերութիւն»
կոչուած
գաղտնի
կազմակերպութիւնը
եւ ձերբակալեց
անոր
գրեթէ
բոլոր
ան դամն երր: Մէկ տարուան դատա վարութենէ
ետք,
քննու­
թիւնը
Հասաւ
մինչեւ Ցար Ալեքսանդր
Բ*–ին։ Այս վերջինը
մեղմ
վճիռներ
արձակեց
ամբաստանեալներուն
Հանդէպ։
Ընկերութեան
ղեկավար եւ կազմակերպիչ
Արսէն Կրիտեանը մէկ տարի եւ վեց
ամիս
բանտարկութեան
դատապարտուեցաւ,
իսկ միւս անդամները
միայն
յանդիմանութիւն
ստացան
57
:
Վճիռներու
մեղմութիւնը
կ
ա
րելի
էր բացատրել
անով՝ որ Ընկե–
Գր. Գ* Գուաուլեան,
Զէյթունի Ձայնը,
Պէյրութ,
էշ 2։
Արամ Շորվօղլեան,
Արամ Պէկ Չոլաքհան,
Պէյրութ,
1980,
էշ
250։
54
65
5 6
՚
ք,»
Ա՝ Պարսամեան,
&.
Գ* Տար ո ւթի ւնեաՆ
,
Հայժողովուրդի Պատմու­
թիւն,
242։
Մ* Գ* Ներսիսեան,
Հայ ժողովուրդի Ազատագրական Պայքարր Թրքական
57
Բոնապհտութհան Դէմ, 1850 - 1870^.,
էշ
147։
- 28 -
Fonds A.R.A.M