ւանի խանո ւթիւնները
,
Է
ս
Կ Փետրուար
1828–
էն
ստորագրուեցաւ
քՒիւրքմենչայի
դաշինքը,
որու. \Հ&–րդ յօդուածին
Համաձայն
պարս–
կական Ատրպատականէ
Հա յ երր
ազատութիւն
պիտի
ունենային
գաղթելու
ռուսական
Հող :
Պարսկաստանէն
40
Հազար
Հայեր
ձմրան
արՀաւիրքներու
մէՀ
«
լաւ է ռուսաց
խոտն
ուտել քան պարսից
Հացը»
ըսելով
անցան
Ար աքս գետը,
ետին
թողելով
իրենց տո ւնն ու տեղը, ցանած՛
դաշ­
տերն ու Հացով
լի ամբարները,
եւ երեք
օրուան
պաշարով
ուղ­
ղուեցան
դէպի
Ար ար ատեան
Դ՛աշտ ^ Ռուսի ո յ քրիստոնեայ
եւ «Աստ–
ւածապսակ»
կայսրի
մականին
տակ
ապրելու։
րաչտերու
մ ԷՀ Ր
ա
ց
օդի տակ առանց
բնակարանի
եւ առանց
Հացի
մնալ ո վ անոնք են­
թարկուեցան
ան վեր Հ զրկանքներու
եւ ողբերգական
թշուառութեան
,
ինչպէս
նաեւ ռուսական
պաշտօնէութեան
«
ցուրտ եւ ան
Հիւրընկալ»
վերաբ եր ո ւ
մին։
Նոյն
թշուառութիւնը
կրեցին
նաեւ
թրքաՀա՚յ
գաղթականները,
1829–/՛
ռուս—տաճկական
պատերազմէն
ետք։
Հայերը
շուտով
յուսախաբ
պիտի
ըլլ ային
տեսնելս վ, որ փո­
խանակ
ինքնավար
ո ւթեան,
ԱրեւելաՀայաստանի
Հողերը
դարձած
էին Ռ ուսական
կայսրութեան
ծայրագաւառներ
:
Ռուսեըը,
այս­
պէս ո վ , Հայոց ինքնավար
ութիւն
չտուին
,
միայն
Ներ ս էսին
շնորՀե–
ցին «Արքեպիսկոպոս»
տիտղոսը
որպէս
վարձատրութիւն
ռուսա­
կան բանակին
իր մատուցանած
ծաոա յո ւթիւններուն
,
եւ ապա իբր
«
խռովարար»
աքսորեցին
զինք Պեսարապիա
,
որպէս «Առա
Հն որդ Պե–
սարապիոյ
Հայոց»։
Ան յանդգնութիւնը
ունեցած
էր
յիշեցնելու
ռուս կառավարութեան
իր խոստումները
,
ԱրեւելաՀա յաստանի
ինք­
նավար ո ւթե ան վերաբերեալ*
:
Ինքնավար
ո ւթեան տեղ , ռուս կառավարութիւնը
,
Զօր • Փասքե–
վիչի °րով) կը ՀնՀէր Աեծն
Պետրոսէն
եւ Կ ա տարին է Բ*–էն
Հայոց
տրուած
առանձնաշնոը
Հումները
,
եւ մեզի կուտար
«
Պ ոլո ժ են ի ա»ն ,
11
Մարտ
1836–
ին
^ կանոնագրութիւն
մը էՀմիածնի
Կաթողիկոսի
ընտրութեան
վերաբերեալ,
որ Հայաստանեայց
Եկեղեցին
կ՝ենթար­
կէր
ռուս
կեդրոնական
կառավարութեան
եւ կը
սաՀմանափակէր
անոր իրա ւաս ո ւթիւնները
:
Թիւրք
մ են չայի ռուս—պարսկական
դաշնադրէն
երեք տարի յե­
տոյ
Արեւեչ ա Հա յաս տանի Հայ ա զգաբնա
կչութի
ւնը
50,000–/ ՛
բարձ­
րացա ծ էր* իսկ 20-րդ գարու
սեմին՝
5 0 0 , 0 0 0 - /
3 6
։
3 4
Հ * (/•
Տէր֊Մովսէսեան,
Պատմութիւն Հայոց, 1922,
էշ
650։
8 6
ՎսպգԷն Ա.–ի Պատմական ճաոը,
«
Նայ իր ի»,
31
Հո կա.
1979,
էշ
1։
- 20 -
Fonds A.R.A.M