նելի ցուցահանդէս մըն է վաւերադրային այս գիրքը, ուր կայծքար
հրացաններ, փալփլացող սուիններ, դաշոյններ, դաւաղաններ, կա­
ցիններ , ժայււեր կը կււոլէին թշնամի գհրակշիո ոյժերուն եւ թըն–
դանօթներուն դ է մ ։ Անհատական եւ խմբական ընդհարումներ, հբ–
րացանաձղութիւն , հրդեհ , արիւն , սպանութիւն , փախուստներ ,
դաւաճանութիւն, թանակցութիւննհր կը կազմեն միջին շրջանակը
ապստամբական այդ օրերուն։ Վարը՝ ոտքերուն տակ
ձիւնածածկ
դաշտեր ու լեռներ, իսկ վերէն՝
պօրանը՝
քամիներու֊ խենթն ու
աշխարհակալը . որուն տակ • • . դիակներ , դիակներ , անհամար դի­
ակներ :
Անհաւատալի բայց իրաւ, հերոսական այս ապստամբութիւնը
ղեկավարուած 25ամեայ Աղասիի կողմէ , որ վերջացաւ 32000 թուրք
(
փքաւորներու մահով, ընդդէմ 125 հայորդիներու, ժապաւէնի մը
յստակութեամբ կը ցուցադրուի մեր աչքերուն առջեւ կենդանի վկա­
յութեամբը Ազասիին . տալով մեղի
ամրււղֆաեան
եւ
^եր^նակ
պատմութիւնը 1895ի Զ էյ թունի ապստամբութեան եւ յաղթանակին։
Ր՚այց ո՞ւ| էր այս Աղ ասին , որ կրցաւ ղօգել ու ներդաշնակել
Զէյթունի բոլոր ոյժերն ու հոսանքները, որ դարձաւ կեդրոնական
դէմք ապստամբութեան. դարձաւ մոգական հեղինակութիւն իշխա­
նական տուներու վրայ . դարձաւ վստահելի ու սիրուած դատաւոր
անհասկացողութիւններու : իր խօսքր եղաւ պատգամ, իր վճխւը
արդար, իր իշխանութիւնը դերադաս եւ հմայիչ բոլորէն աւելի :
Ազսաի՚ն • • • մկրտութեան անունով կարապետ Թուր-Աարգիս–
եանն է, ծնած Կիլիկիպ Հասրն քաղաքը 1871 Ապրիլ 4/16ին : Միաց­
եալի աշակերտներէն: 1888ին կ՚երթայ Պպիս • կ՚ընդունոլի կեդրո­
նական Վարժարան, ի ուրախութիւն Խնամակալութեան եւ ուսու^
ցիչներւււն, քանի որմիակ Կիփկեցին էր ան։ 1890ի Դում Գաբուի
դէպքէն ետք . երկու անգամ բանտարկուած եւ ագատուած՜ մեծանուն
հայ Աբիկ է ֆ • Ունսեանի պաշտպանութեամբ : Այս շրջանին Տօլւոս–
ցի ստորադրութեամբ աշխատակցած է «Հնչակ», «Մարտ» եւ
«
Ժողովրդին Համար» թերթեբուն: ՛Սոյն ատեն եղած է քարտու­
ղար ծանօթ յեղափոխական Մուրատ Պօյասեանին։
1891
ի աշնան, կեդրոնականիդ. Դասարանի ուսանող՝ կը դա­
տապարտուի մահուան : Կը փախչի Եւրոպա : 1892ի աշնան կը վհրա–
դաոնայ Կիլիկիա իբր Անդհանուր ներկայացուցիչ Հնչակեան կու–
սակցութհսւն։ Պէյրա֊թԻ
Կը ձերբակալուի։ Ոստիկանի մը հըս–
7
Fonds A.R.A.M