լութ
յունից շատ էր դատարկված
և
ուներ
1823
թ. միայն
մոտ հինգ
տարի
առաջ
վերաբնակված
գյուղացիներ։
Կառավարում
էր Շեֆի֊բեկ
Ֆատահ-բեկ–
օգչին և մ ի ժամանակ
տուրք էր վճարում
՚
Հարաբաղի
Արոլլ~Ֆե տ ֊իւ անին։
Այս­
տեղ
միայն
Ուժանիսն
ուներ հայ բնակչություն
—
28
ընտանիք,
մնացած
4
բնակավայրերր
թրքաբնակ
էին
—
118
րնտանիքներով
ներկայացված։
Մահա֊
լի
բնակչության
րնդհանուր
թիվը
այսպիսով՝
146
րնտանիք
էր
1
բոլոր
հինգ
գյուղերում
։
Բ ա ւ լ ա օ յ ա ա փ մ ա հ ա լ ր
ձգվում էր Ողջի գետի ձախ ափով շատ
խորն
և
նախորդ
պատերազմական
գործողություններից
և առհասարակ
խառն ու անա­
պահով
ժամանակներից
հետո՝
գրեթե
զրկված
էր իր նախկին
բնակչությունից։
նրա
բնակիչներր
միայն
1822
թվականի
նոյեմբերին
էին վերադարձել
ար­
տասահմանից
Ղ,արադաղի
Աբուլ֊ֆետ-խանի
մոտից և դեռ որոշակի
գյուղեր
չէին
հաստատել։
նույնիսկ
մելիք
Լուսեին
֊ ՚
Հոլլիի
(
Մ ե լիք֊Փա
րսադան
յան
Հովհաննեսի)
րնտանիքր
իր ազգականներով,
ո ա ն չ ա ա ւ ՝ ն է ւ ՝ օ վ , ք օ խ վ ա ն է ր օ ւ | .
քահանաներով,
ապրում
էր ձմեռանոցի
բնույթ
կրող
Բաղաբ
յուրտ
բնակա­
վայրում,
որտեղ
ապրում
էր մահալի
ամբողջ
բնակչության
243
ծ խ ի ց
գրեթե
կեսր՝ 104 րնտանիք՝
հայ
—
80,
թուրք
—
1 6 3
ծ ո ւ խ ։
Փ ի ս ի ա ն ի մ ա հ ա լ ր
և
Ը ա ն ց . ե զ ո ւ ւ ՝ ի մ ա հ ա լ ի
մ ի մասը
միայն
Ողջի՝
(
Կա­
պան)
դետի ձախ ափով
էին մտնում
ռուսական
պետության
սահմանների
մեջ;
Փիսիանր
գրավում
էր Աճանան
և Ողջի
(
Օխչի)
դետերի
միջև
եղած
տարածու֊
թյունր
Կավարտ
և Կատար
պղնձահանքերով,
իսկ
Մեղրու֊Արեգունոլ-Չավրն–
դոլրի
լեռնաշղթան
ձգված
էր ավելի
հարավ
արևելյան
ուղղությամբ
մինչԱ
Զանգելան։
Այս շրջանր
1823
թվականին
միայն
չորս
ամիս
առաջ
Մահմեդ–
Հուսե
յն֊Ս՚ուլթանի
առաջնորդությամբ
Ղ
ա
րադաղից
հանած
գյուղացիներով
էր վերաբնակեցրած,
բոլոր
բնակավայրերը
դեռ ձմեռանոցների
նման էին ե
այդ պատճառով
նրանցից
35-
ր պետական
մասնաժողովփ
կողմից
ցուցակա­
գրված են որպես
ձմեռանոցների,
բացի
5֊
ից,
որոնք
հիշատակվում
են
որպես
գյուղեր՝
Կավարտ,
Կատար,
Կարաչիմանլի,
Բախտիարլի,
Զանգելան։
Այ"
ձմեռանոցներից
շատերր,
ինչպես
և հարևան
Բարգուշատի
և
Բաղաբւուրտի
մ տհալներում,
դեռ նույնիսկ
չէին
ստացել
իրենց
վերջնական
անուններն
ու
կոչվում
էին րստ
իրենց այս կողմերր
տեղափոխող
բեկերի
անունների՝
Մ ահմ եդ-Լուսեին֊Ս
ոլլթանի,
Լուսե
յն-Ալի,
Մ ուլլա-նազա
լի,
Իբրահիմ։
Մա­
հալի
կառավարությունն
էլ հանձնված
էր ներդաղթողներին
բերող
սուլթան
Ս՚ահամ՚եդ֊Լուսե
յնին։
Բնակչության
րնդհանուր
թիվր
ցուցակագրված
է 890
ծ ո ւ խ ,
սրանցից
10֊
րհայ, մնացած
880֊
ր՝
թուրք։
Այս
տվյալներր
թույլ են տալիս
կազմելու
1
աղյուսակր,
որր գաղա­
փար է տալիս 1823 թ. այս գավառում
եղած
բնակչության
թվի, նրա ազ­
գային
կազմի,
նույնպես
և բնակավայրերի
տիպերի
տեղաբաշխման
մասին
ըստ
մահալների։
Եթե
վերլուծելու
լինենք
այս աղյուսակր,
կգանք
հետևյալ
եզրակացու­
թյան՝
7
Այս գյուղերից
Խոջագյանը
Բ ա ր գ ո լ շ ա տ ՝
Բազարչայ
գ ե տ ի
ափին,
այժմ
գտնվում
է Ա դ ր բ ե ­
՛
ջանական
հանրապետության
սահմաններում։
8
Յւաօտա««.
53
Fonds A.R.A.M