•
էր Բարգուշատի
(
Բերգուշետի)
լեռնաբազուկի
վրա
յով,
այժմյան
Վերին
և
Ներքին
Գիրաթաղ
գյուղերով
ե Գյազբուլ՝
այժմ
Կազբել
գ ա գ ա թ ի տակով, դե­
պի
Տաթև՝
այնտեղից
դեպի
Ս ա տ ա ն ի կ ա մ ո ւ ր ջ ն
իջնելու
և Եռաբլրի
(
Ուչթափա֊
լարի)
սարահարթով
Շահիյոլի
հետ
միանալու
Համար
և ապա
Շտմախի
—
Դերբենդով
հասցնում
էր Վոլգայի
ափերի
տափաստաններին
21
։
Այղ մեծ տարանցիկ
ճանապարհի
վրա՝
Ս ա տ ա ն ի կ ա մ ո ւ ր ջ ը
անցնելուց
հետո
Օրբելյան
իշխաններր
խնամքով
տաշած
քարերով
շինել են
գեղեցիկ
քարվանսարա,
որնիր ավերակ
վիճակի
մեջ այժմ
էլ պահպանում
Հ
իր
նախկին
գեղեցկության
նշաններր;
Այդտեղ
պատսպարվում
էին
ճանապարհորդները
Եռաբլրի
(
Ուչթափալարի)
վրա, մանավանդ
ձմեռը,
իշխող
քամիներից
և խո­
րը
ձյան տակ
թաղվելու
վտանգից։
Փոթորկի
ժամանակ
ճանապարհը
չկորցնե­
լու համար
սարահարթի
վրա կանգնեցրած
էին բարձր
սյունանման
քարակույ­
տեր։
Մինչև
այսօր էլ նրանք
ն ո ւ յ ն նպատակին
են
ծառայում։
Բաղաբերգից
անհամեմատ
ավելի
լավ է պահպանվել
ն ո ւ յ ն
ձորում
Լա֊
լիձորի
բերդը,
այժմյան
Բեխ
գյուղից
հազիվ
4
—
5
կ մ
հեռու
դեպի
արևմուտք։
Այդտեղ
մնացել
են և՛ ամրությունները,
և՛ բնակարանային
շենքերը,
և՛
մելի­
քական
տնային
եկեղեցին։
Կառուցողը
դիմել է հին տեղական
տեխնիկային
—
անտաշ
քարերր
նա առանց
շարք֊շարք
դասավորելու,
հարմարվելով
միայն
քարերի
մեծությանր,
միաձուլել
է ամուր
կիր ու սվաղով
անքակտելի
զանգ­
վածների։
Այդտեղ
դեռ զգացվում
է նախկին
բնակիչների
կենդանի
շունչը...
Մեռելությունը
դեռ չի տիրապետել
բոլոր
անկյուններին։
իգացվում
է, որ
.
մելիքական
տունը դեռ նոր է թողել իը Ա՛յդ
տոհմային
բունը և
տեղափոխվեի
տնտեսության
համար
ավելի
ընդարձակ
հարմարություններ
րնձեռող
Բեխ
գյուղը,
որտեղ
ավելի
ա զ ա տ
կարող
էին տեղավորվել
թե
իրենց
տան
բազ­
մացած
անդամները
և թե՛ մելիքական
տան հետ սերտորեն
կապված
գյուղացի
ընտանիքները։
Հալիձորի
Մելիք֊Փարսադանյանների
բերդը
կառուցված
է մի կարճ
լեո­
նաբազուկի
արևելյան
լանջի
բարձր
մասում։
Առջևից
մի ձորակ
բ ա վ ա կ ա ն
զառիթափ
իջնում
է դեպի
Ողջի
(
Օխչի)
գետր՝
ծառայելով
բերդի
համար
որ֊
•
պես բնական
խրամատ։
Լեռնաբազուկի
հակառակ
կողմր
չափազանց
դժվար
ելանելի
է ։ Պարիսպներր
հարմարվել
են լանջի
տ ե ղ ա գ ր ա կ ա ն
պայմաններին։
Արևելքից
և հարավից
նրանք
ձգվում
են ուղիղ
գծերով՝
իրար հետ
միանալիս
կազմելով
մի փոքր
սուր
անկյուն։
Արևմտյան
և հյուսիսային
պարիսպներր
գրեթե
մեկ րնդհանոլր
աղեղով
պարփակում
են հրապարակր,
որր
այսպիսով
ստանում
է անկանոն
եռանկյունու
ձ և ։ Մի աշտարակ
կապում
է
հարավային
Ա արևմտյան
պարիսպներր
իրար
հետ։
Բերդի
մուտքը
հարավային
պատի
մհջն
է ։ Արևելյան
պատր
բերդի
ներսից
լցված
է հողով,
որով նա թե՛ ավելի
հաս­
տություն
է ստանում
և թե՛ դյուրացնում
է պաշտպանողների
համար
բռնելիք
ԴԻՐՔԻ
ընտրությունը,
իսկ դրսից նա կրծքով
շեշտակի
իջնում
է խորը
ներքև
3 1
Րչ հեռու
այնտեղից,
որտեղ
այդ
ուղին
կտրում
է Գեղվա
գ ե տ ի
բերանը,
այդ գետ
ի աջ և Ո ղջի
(
Օխչի)
գ ե տ ի ձախ
ա փ ե ր ի
միջև
գ ո յ ա ռ ա ծ
լեզվակաձև
հ ր ա պ ա ր ա կ ի
վ ր ա
գտնվում
էր
Րաֆֆու
«
Դավիթ
Բ ե կ »
վ ե պ ի մեջ ն կ ա ր ա գ ր ա ծ
Զեյվան,
որից
այժմ
պ ա հ պ ա ն վ ե լ
են
միայն
հոզակույտեր,
•
ոչ մի հին ամրության
հետք
չի պահպանվել...
Մի ե ր կ ա ր
հողածածկ
բլրագիծ
ա ղ ո տ
գաղափար
է տալիս
եղած
ամրությունների
դասավորության
մասին։
Եթե մի երկոլ֊երեք
տ ա ս ն ա մ յ ա կ
առաջ
այստեղ
թ ա փ թ փ վ ա ծ
են
եղել
կառուցումներից
մ ն ա ց ա ծ
քարեր,
այն է լ հ ա վ ա ք ե լ ՝
գ ո ր ծ ա դ ր ե լ
են
իրենց
խրճիթների
համար
նորերս
ա յ դ տ ե ղ
հիմնված
թ ր ք ա կ ա ն
փոքրիկ
գյուղի
բնակիչները։
֊44
Fonds A.R.A.M