յ/ը բարեխղճորեն կատարած
դիտողությունների
հիման վրա նկարագրում
է
ժողովրդական
դեղերր և նրանց հետ շաղկապված
սնահա վա
տոլթյուններր:
Այդ հետազոտության
մեջ ազգագրագետը
գտնում է իր
եզրակացությունների
համար բազմաթիվ
կարևոր
և. ստուգված
նյութեր։
Առաջինը, որը հատկապես ազգագրական
ուսումնասիրության
նպատակով
և համապատասխան
դիտական նախապատրաստությամբ
ձեռնարկեց
Զանգե–
ղուրի հայերի ազգագրական
նյութերի սիստեմատիկ
հավաքումր, Երվանգ Լա֊
լայանն էր։ նա, թե՛ ինքր, կրկնակի անգամ այցելելով հետազոտվող
վայրերր
և տեղում գրանցելով իր դիտողություններր
և թե իր աշխատանքներին
ներ­
գրավելով տեղացի գավառագետներին՝
կարողացավ
հարուստ
նյութ
հավաքել
ժողովրդական
կենցաղի զանազան
կողմերի
մասին։ Այդ նյութերի
ամփովւոլմր
նա տվավ 1898 թ.՝
«
Սիսիան»
և 1899 թ՝
«
Զան գ ե գ ոլր »
հոդվածների
մեջ,
որոնք նախ
լույս տեսան
«
Ազգագրական հանդէս»–ռւյ/
և միաժամանակ
ար֊
տատպվեցին
առանձին գրքերով, որպես Ա և Բ հատորներ՝
«
Զանգեզոլրր գա­
վ առ»
ընդհանուր վերնագրով։
նման հետազոտությունների
համար իր մշա֊
.
կած ծրագրի համաձայն
այստեղ էլ Ե* Լալա յան ր համառոտ պատմական
տե­
սությունից հետո կանգ է առնում շրջանի տեղագրության
վրա և ապա
հան­
գամանորեն
ն կա բա գրում է հայ բնակչության
բնակարանը, զգեստն ու զար֊
դարանքր, ընտանեկան
բարքն ու րնտանեկան
կյանքի կարևոր
մոմենտները,
ժողովրդական
տոներր և վերջում էլ կցում է մի քանի նմուշ ժողովրդական
բա֊
*1։
ահյուսութ յունի ց։ նա բավական
րնդարձակ տեղ է հատկացնում
հնագիտա­
կան և հատկապես եկեղեցական ճարտարապետական
հուշարձանների նկա–
րա դրության ր և գրեթե չի շոշափում աշխատանքային
պրոցեսները
և սոցիա­
լական
երևույթները։
Հաջորդ և ժամանակով
վերջին հետաղոտոլթյոլնր,
որր նվիրված
է Զ
ա
ն–
գեզուրի ազգագրական
նկարս•գրոլթյանր,
լույս է տեսել 1931 թ,
ռուսերեն
լեզվով՝
«
ՒւՁ
\
ՊՏե16
ՅՅաՇւ ա 1
<Ձ81<ՁՅՇ1<01՝0 «0«1\Ո՚Տ«Շ™46Շ1<0Ր0 ^Տ1–»«ՏրՇ1–Ո՝67Ձ
1
ա61ա 26–» «Օւա^ Տ ցթՕ Տ »
ժողովածուի I հատորի VI պրակում և միաժամա­
նակ արտատպվել
առանձին գրքով։ Հոգվածր պատկանում է պրոֆ* Գ.
5
>.
Ջուր֊
սինի գրչին և կրում է
«
ճթճ151Տ6 ՅՏՒՄՇՅ
^թՁ»
վերնադիրը։
Լետազոտողն
այդ֊
տեղ լայնորեն օգտագործել
է թե այն տվյալներր, որ գտել է ռուսերեն և հա­
յերեն հրատարակություններում,
և թե՛ տեղում՝ որպես Անդրկովկասի կենտ­
գործկոմին
կից գործող
«/\
օՇՕԱ«ՅԱ«Ո 8օՇէՕՃ086^611«51»–//
կողմից 1924 թ.
դործուղած գիտարշավի անգամ՝ Զանգեզոլրում
անձամբ հավաքած
տեղեկու­
թյունները։
Այդ հետազոտության
դրական կողմերից
մեկն այն է, որ հեղինա­
կը՝ հենվելով կովկասյան
ժոգովուրգների
և մասնավորապես
հայ
բնակչության
կենցաղի
մասին իր ունեցած բազմակողմանի
ծանոթության վրա՝ վարձում կ
.
գույց տալ Զ.անգեզոլրի հայերի մեջ հայտնաբերվող
այս կամ այն ազգագրա­
կան երևույթի տարածված
լինելր նաև այլ գավառներում,
առանց
սակայն
ձգտելու նրա տարածվածության
արեալը
որոշելու։
Պրոֆ.Չ ուրսինի հետազոտության
լոււս րնծայման
նույն՝ 1931 թվականին
Հայկական
ՍՍՀ Պետական պատմական
թանգարանի
Ազգագրական
բաժինը
կազմակերպեց
իր առաջին գիտարշավը դեպի Զանգեզոլր, դեպի նրա՝ Սիսիանի
և Գորիսի վարչական
շրջաններն՝ իմ զեկավարությամ՛բ,
բաժնի ավագ աշխա­
տակցի՝ Եվգինե
Գյողալյանի
և լուսանկարչի՝
Սոլրեն Աալյանի
մասնակցու­
թյամբ; Գիտարշավի աշխատանքները
տևեցին 43 օր՝ 1931 թ. օգոստոսի
ՅՕ֊ից
9
Fonds A.R.A.M