18
աի կրնար անհետանա
չ իբր ինքնուրոյն
ժողովուրդ
,
ել եթէ իր,
գոյութիւնը
չամրապնդէր
,
պիտի
ոչնչանար
է
Հարստահարու­
թեան
խնդրոյն
կ՚աւելնար
մեծ քան զայն
խնդիր,
Ազգին
գոյու­
թեան ու չգոյութեան
խնդիրը։
Այլ
Ր՚՚՚դՀանուր
պայմանաց
մէջ Հայոց
Ազգին
անուսն
անգամ
չկար, եւ Դաւադրութեան
վիճաբանութիւնը
այն պայմանաց,
ատամանին մէչ միայն
կրնար
ըլլալ։
Գրեթէ
յուսաՀատելու
էր. և.
ես չգիտեմ թէ ի՚նչպէս
չյոլաաՀատեցանք։
Անկարելի է
նկարագը֊
ր ե լ ազգին
մորմոքը՝
զոր, թողէք
ըսեմ,
զգացի ի սիրտ ել ի բո֊
վանդակ
անձն
իմ. միանգամայն
զգացի
աՀեղն
այն պատասխա­
նատուութիւն՝
որ այն Հանդիսաւոր
ժամուն կը ծանրանար
իմ՝
Վրայ, զի Ազգն
ի ր երես Փոխան
ակ ան ժոզովռվը
Ազգին
խնդիրն
ին–
^Ր էք յ
"՛՛
ե
ձնած
մասնաւո
րապէս
։
ՑաՀողիլ
անկարելի
էր
սովո­
րական
միջոցներով,
ոչ ալ սպասելը
ներելի
էր։ կրնայի ի
ժողով
կռչել
զձեզ, եւ այն ատեն բան մը չընելով ալ՝ ձեր առջեւ
պա­
տասխա՛նատուութենէ
ազատիլ,
կրնայի
գոնէ
քաղաքական
ժո­
ղովով
գործել։
Պէ՚տք էր որ այնպիսի
պարագայի
մէջ՝
նայէի
մի­
այն
անձնական
պատասխանատուութեանս
ու ձեր առջեւ
ան­
պարտ
ելլելով՝
խղճիս
առֆեւ պարտաւոր
հ՛ևայի։
Տեա՛րք
երեսփոխանք
,
անչուչտ
անհետացած
չէ ձեր
յիչողոլ–
թենէն
այն օրերուն
յիչատակը։
Օսմանեան
ազգը՝ որ առատապէս,
Հեղած էր իր արիւնն ի դաչա պատերազմաց,
այնքան
զո Հո ղու
թիւններէ
ետքը իր պարտոլթիւնը
տեսնելովդ
ել այսքան
չար­
եաց
սկզբնապատճառ
քրիստոնէութեան
անունը
միչա
Հնչելով իր.
ականթին,
բնական էր որ արտաքոյ
կարգի
գրգռութիւն
մը ըզ–
գ ա ր ։
Աւելի քան երբեք՝
պէտք էր խոՀեմոլթեամբ
ու
չբ^աՀա֊
յեցութեամբ
գործել,
այլ նաեւ
ուժով եւ ազդու
կերպով
գոր­
ծել։
Ջեր Պատրիարքը
մտածեց^
խորՀրդակցե
ցաւ։ իր չուրին ու­
ն է ր
բոլոր
եպիսկոպոսական
դասը՝ պատրաստ
գործելու
իրեն Հետ
անուն
Ազգին ել յանուն
Ազգին
զոՀուե
լու
,
եթէ պէտք
Ըլլար։
Սիացաւ իր սրբազան
եղբարց
Հետ՝ ել որոնք
արգէն
իրենց
կոչ­
ման
օրն առաջի
Աստուծոյ
երդուեալ
էին, նորէն
երդուան
նուի­
ր ե լ զանձինս
Ազգին։
Օսմանեան
լիազօր
դեսպանք
դեռ
չէին
ուղեւորած
յԱդրիա–
նոլպ"
լիս, ես ու իմ սրբազան
եղբայրակիցներս
գործել
սկսան
ք ։
Ազգին
յայտնի էր այն ատեն ինչ որ ուզեցինք,
այն է Հայոց
յ ի–
չատակութիւ՛՛ը
Գաչնադրոլթեան
մէչ. եւ յայտնի է այսօր՝ թէ
այս
յիչատակութիւնն
եղաւ
մասնաւոր
յօդուածով
մը։
Արդեօք*
ճ ի չ դ
մեր ուզածին
պէս եղա"
լ
յիչատակո
լթ
իւն ը , Ո՛չ՛ այլ քա­
ղաքականութեան
մէջ՝
Հերը չես կրնար
ընել
ինչ որ
կ՛ուզես
ք
աղէտք է ընես ինչ որ կրնաս»
։
Fonds A.R.A.M