դաշնակցական
շատ մեղմացուցած
քննադատոլթիւններէ
դուրս
ի բրել
մեղր
դադափարակէց
.
կոլդային
յատկապէս
՚
Լարարաղը
Հայաստանին
կցելու
Հա֊֊
մար աշխատելու,
իբրեւ թկ . պարզ էր, որ կուդային
բո լշեւի կնե րոլ Հետ
լեզու
գտնելու,
այն մամանակ
կը մտածէի
իրենց
զրկող
մարմիններոլ
կոզ­
մէն. իսկ Հիմա կը մտածեմ
պարզապէս
իրենց
անձնական
կաշին։
Ա՚ոսկւա
Հասնելնուս
Ալէս
իրարմէ
զատւեցանք.
սկիզրները
մէկ—երկու
անգամ
կուդա­
յին մեր դեսպանատունը
ել կը Հաղորդէին
մեզի
«
բոլշեւիկեան
տրամ
աղրոլ–
թիւններըֆ
,
շատ երկրորղական
ու անմեղ
Հաղորդադրութիլններ
,
քիչ—քիչ
ատ ալ կտրւեցաւ. եւ անոնք սաՀեցան
Վերջնականապէս
բո լշեւի կԼ ան
ծովին
մէջ.
ձուկը
զտեր էր իր տարրը, եւ մեզի Հեա այլեւս
ո շ մէկ կապ. վերա­
դարձեր են չգիտեմ
երր եւ ինչպէս
:
5"
Ե"
Լը.ԳԸ
ա
՚"
Ի Հետ ո՛չ մէկ կապ չեմ ունեցած
Աոսկլայի
մէջ, երեսն
ալ չեմ տեսած՝ . անգամ մը միայն
Տէրտէրեանը
ղնաց
մասնաւոր
տան մը
մէջ
մասնաւոր
կերպով
Հանդիպելու,
իբրեւ պատաՀական
տեսակցութիւն,
զազափա
րնե ր ը շօշափելոլ
Համար : Ա եղի Հետ խօսողը
արտաքին
գոր&երոլ
նախարարութիւնն
էր, եւ անիկա
մեզի
Լըգրանի Հետ բնաւ
յարաբերութեան
մէջ չէ գրած
պաշտօնապէս
.
ուրեմն
պաշտօնապէս
մենք
չէինք
ճանչնար
Լըգրանը. մեր վերջին կամ վերջընթեր
տեսակցոլթիւննե բու
միջոցին էր, որ
կարախանը
յայտնեց
մեզի պաշտօնապէս
,
որ իրենք
Լըգրանը
ուղարկած
են
Հայաստան
Հոն շարունակելու
մեր ՀընգՀատած»
խո րՀ րղակցոլթիլն
ը։
\
յպա–
տազն էր անդամ
մը մուտք
ունենային
Հայաստան
,
Հետները
«
ցրւելու»
ապ­
րանք էէն տարած
ժողովուրդը
զրաւելու
Համար
,
ինչպէս եւ աՀազին
Հղրա–
կանոլրՒէլն»
ել պերսոնել.
այսինքն
ներսէն
քայքայելու
ծրագիրը։
Ծրբ ս ենք
Թիֆլիս
Հասանք,
Լըգրանը
անգամ
մը Թիֆլիս
եկած եւ վերադարձած
էր­
ես Հոն ալ իրեն չեմ Հանդիպած
-
եւ եթէ Թիֆլիս ալ ըԱար՝ ի Հարկէ
իրեն
չէի
Հանղրպելոլ,
առանց մեր կառավարութեան
նոր ՀրաՀանդէն
այլեւս
իրաւունք
ալ չունէինք : Ես Լըդրանին
առաջին
անդամ տեսած ու խօսած
եմ
Երեւանի մէջ արտաքին
գոբծերոլ
նախարարութեան
յարկին տակ, երբ ս եր
կառավարութիւնը
որոշեց , որ Ս՛ոս կլա եղող
կազմը
շարունակէ
բանակցու­
թիւնը
Լըգրանի
Հետ :
6
ել
7
Հարցերոլղ
պատասխանելը
դժւար է առանց մեր ընդարձակ
Հա–
մաձայնագրերը
աչքի տակ
ունենալու,
մանաւանդ
որ ես մեծ
վստաՀութիւն
չոլնէմ իմ յրչոզոլլժեանս
վրա։
Կրնամ պատասխանել
միայն
խո չոր
գիծե–
րով։
Լըգրանի
պաՀանջքներն
էին.
Ա1 •
բացարձակ
Հրաժարիլ
Վերսայլէն
,
Եւրոպայէն
.
ր •
ազատ
անցք տալ մեր Հողերուն
վրա
յով
զօրք ու ռազմա­
մթերք
անցնելու
Ազրբէջանէն
Թուրքիա
եւ
գ •
թէ մէկի, թէ միւսի եւ թէ
վրացիներու
Հետ մեր ունեցած
վէճերը
Հարթել
իրաւարարութեամբ
ռուս­
ներ ու արբիտրաժին
տակ։
Այլ եւ քանի
մը մանր պաՀանջքներ
,
ինչպէս °բի~
ս1ս
Կ Կարս ի մէջ գտնլող
նեդ֊-գիծ
երկաթուղային
վագոնները
յանձնել
իրենց,
"
Ր
ս
1
է
ս
զԻ
տան թուրքերուն
,
Ազրբէջանի
ել Թուրքիայի
մէջ մեր Հարաւով
երկաթուղային
կապ Հաստատելու
Համար :
Մենք ա. կէտը կտրուկ
մերժած
ենք. անոնք
քանի
մը անգամ
փոխե–
612
Fonds A.R.A.M