լոր էր մաքրել ռազմաբեմը
ա
ձԳ ՚/նասակար տարրից
։
Եւ ահա
գործադրու­
թեան է գրւոլմ տեղահանութեան
հ՜րագիրը : Պրուսական
ու բելգիական
ճա­
կատներում
տեղահանութիւն
նշանակում
էր տնտեսական
քայքայում
,
Թիւր–
քիայում՝
շ^արդ ու կոտորած : Եւ
1915
թ՛
աա
1
՚
էլէ
ս
սկսած, ամիսներ
շարու­
նակ , թիւրքերը
զբազլեցին
հայերի ծրաղրւած
բնա րչռլմով։
Ապրիլ 11-ին
զանգւածօրէն
ձ ե րբա կա լւե լո վ՝ դէպի մաՀ քշւեց ^ոլսահայ մտաւո րականու–
թիւնը Հ Ապա՝ գիւղեր ու քազաքնեբ դատա րկւեցին
եւ աւարի ենթարկւեցին
:
Ա* ի միէի
ոս
ք*ց
աւելի
ժոզովո ւրղ
մ որթոաւեց՝ կամ
մեռալ
տեղահանութեան
ճանապարհին
եւ արաբական անապաաների
աւազներում
:
Գարերով կուտակ–
լած անհաշիւ հարստութիւն
,
տնտեսական
ու մշակութային
թանգագին
նիւ­
թեր կորստեան մատնւեցին
( 9 ՝ * )
է
Մի ամբող^ քաղաքակիրթ
ժողովուրդ
խաչ
հան լեռ ու նահատակ լեց վայրագօրէն*
աշխարհի
ա չքի աոֆեւ
-
ո Հ ոք
շրմբոստացալ
ու չմիջամտեց
Հ \)Լ ո*"վ կարող էր * ո*՝վ սիրտ ու կամք
ունէր
միջամտելու
.
երկրազ.ունղր խեղգւում
էր արեան մէ^։ Մարղկութեան
խիգ–
ճբ քար էր կաբել» • •
ք^իւրքահայկական
խսգիըը
լուծւում
էր ^ի^րքերի
ձեռքով*. քՒիւրքա–
հ ա յաս տան առանց հա յերի -
ա յս համապատասխանում
էր եւ
ռուսների
հաշիւներին
է
Մինչ թիւրքերը
կլանւած
էին հայկական
տեղահ անութ ի ւննե–
լ՛ո՛ք ու 2
ա
րգեբով)
ասգին ռուս զօրավարները
^1
ա
գրիէ էէ"՝ խաղում
թիւրքա–
կան ռազմաբեմում
է
Մէկ
Ք
ա
յէ
՚ "
է ։ 1 յ ւ
ք . երկու
քայլ յետ - ռուս բանակը
ան–
ւէերֆ \աո անխաղացում
եւ նահանգ էր անում , որոնց ընթացքին
իսպառ
քար ու քանղ եղան եւ իթ թիհ ա տա կան
դահիճներից աղատ մնացած
Ալաշ–
կերան ո Լ
Հ
Լ ա ո պ ո ւր ա կան ր ։ Գիտում կա
ո
ր այգ նահանգների
մէՀ, թէ*
նրանք
իսկապէս ռազմագիտական
անհրաժեշտութիւն
էին
միեւնոյնը
չէ՛՛՛ր
^
ա
.
ք
ժողովրդի
համար % ՛Նա գաղթում
,
տնաքանդ էր լինում եւ ամէն գաղթի
հետ
կորցնում էր ե
Ր
ւ իր անտեսական
ու բարոյական
փորովը , ե
ք
լ մարդկային
հա­
ւաքական կերպարանքը
։
(
կուսաստանի
հայոլթիլնր
անխտիր բոլոր
կազմակերպութիւննեբով
իր բովանդակ
ուժեր բ լա րել էր մեղմացնելու
համար համազգային
ա յս աղէ -
ար։ Առաֆ ին հերթին
նիւթական
եւ բարուական
ճիգ էր թափլում
փրկելու
համար պատերազմի թատերաբեմ
դարձած
վա
ւբերից փախած
գաղթական­
ների
ֆիզ իքա կան
զ ոյութիւնր
,
բա յց
նոյնչափ
յուղում
էին ել
ազգային–
քաղաքական
Հարցերբ » ի*%չ էր սպա սլում եւ ի՛նչ դուրս
եկաւ**»
1916
թ* "նԻգԲ^՚երբ » միաժամանակ
,
թէ քհիֆչիսում , Ազգային
Բիլ–
րոյի շրջանակում գ եւ թէ Պետրոգրադի
Մոսկուայի
հայութեան
մէ^
է
զգաց–
ա֊եց համազգային
խորհրդաժողով
գումարելու
պահանջը ^ քննելու
համար
օրւայ խնդիրները
եւ նոր կացութեան համապատասխան
քաղաքական
ուղե­
գիծ
որոշելու։
(
իող ով ի գումարման
նախաձեռնութիւնը
ստանձնեց Մ ո ս կոլա­
յի Հայկական
կոմիտէն
իր կորովի նախագահ
Ատ*
Մամ ի կոն ե ան ի գլխաւո­
րս ւթե ամբ
Հ
ար բանակցութիւննե
րից յետոյ
կառավարութիւնը
արտօնեց
հայ­
կական խորհրդաժողովի
գումարումը*
կովկասից
հեռու , Պետրոգրադում
յ
12
Fonds A.R.A.M