՛
նա կամ էտոցում կազմակերպվեցին
4
կամա
լո րսւ
կան խմրեր
,
որոնց մէ^
մ
րա­
՛
ււ Լ ւ փափագողների
թիւ֊ը պաՀան
^ւածից
մի քանի անգամ աւելի
էրէ
Ասպարէզ
եկան
Հայդուկային
կռիւներ
ի
մէ^ թրծւած
իմրապեանե
ր
Անգրանիկ
,
Վարգան
Հ
՝
Բեռի , Համ աղա սպ , Գրօ^ Խէչօ
ե ւ
շաա ուրիշներ , որոնք կանգնե­
ցին խմբերի
Գ1Ր
ւ
ի*Ր
։
Կ
՛
ո
մ
ա
ւո
ր
ա կան շարժմ ան նախաձեռնող եւ ընգՀանուր
ղեկավար
եղաւ Ազգային
ք՝իւրօն ։
Հ *
Տ* ՛դաշնակցութեան
կովկասեան (Ռա­
յոնական
ժոդովը^
1914
յ
սեպտեմբերին
,
իւրացրեց եւ գործօն գեր կատարեց
կամաւորական
շարժման
գործադրութեան
մ
է^ ԼԱ")
է
Զուտ
վարչական–
կազմակերպական
գործը ամփոփւեց կարգադրիչ
Ա՚արմնի
ձեռքը։
վարժման
քաղաքական
նշանաբանն Էր՝ ձինքնավարութիւն
6
վիլ
ա
յէթներ
ի
եւ նրանց
անբաժան մաս Կ
ի
էի ^(
ի
ա
յ
ի՝
քհուսաստանի
Հզօր Հովանաւորութեան
տակ»։
/
հուս
գի ւանա գիտութիւնն ու ղօրաՀ
ր
ամանա տա
ր
ութ իւն
ր
քաջալերում
էին
ա
յս
տրամագրութիւնր
եւ ուղղակի կամ անուղղակի
կերպով
զգացնել էին
տալիս
Հ
որ Հայերի
բաղձանքները կը կատարւեն
լիովին
։
Այգ իմաստով ար -
տա յա յտւեց ցարը Ամ ենա յն
Հա
յոց կաթողիկոսին
,
ընդունելութեան
մ
իքոցին
քՒիֆլիսում
յ
կովկասի փոխարքա
յ Վո
ր
ոնց ով—Գաշկովը
նոյն
Հ
ա լաստ
իա–
ցումները տւեց կաթողիկոսին
առանձին մի
գրութեամբ։
կամաւորական
խմբերը սկզբում
4
էին- Անդրանիկի , ՝Բեռիի , Գրոի ,
Համ
աղա սպի - որոնց մէ^ մտնում էինմօտ
2500
կռւողներ : Ապա՝
աւելացաւ
մի նոր խումբ՝ դնդ • Ջամփոլադեանի
Հրամանատարութեան
տակ
,
Ազգային
Բիւրոյից անկախ։
1915–
^
գարնանը ՝Բեռիի , *հր
ո
յի եւ Համազասպի
խմբերը
մ
իացւեցին Արարատեան Ջոկատի
մ
ԷՓ
,
Վարդանի
ընգՀանուր
Հրամանատա–
րութեան
ներքո յ , որ Վանի գրաւման
գլխաւոր
ո
յժը Հանդիսացան
։ %
ոյն
1915–
ին կազմակերպւեց
ք*շխանի -- $ովսէփ
Արզութեանի
խումբը։
ք* վեր­
իոյ , Հայ կամաւորական
խմբերի
թիւ֊ը Հասաւ
եօթի։
1916
ք^՚-ի"
ա
,
քԳ
Ի՚՚^րերր
վերակադմւեցին
Հայկական
Հրացանաձիգ
գնդերի
,
սպաների
Հրամանատա­
րութեան տակ եւ
մ տ
զլեցին ռուսական
կանոնաւոր բանակի
մ
էթ ։ Ո՛ուս քա­
ղաքականութիւնը
փոխւոլմ էր Հայերի վերաբերմամբ^ եւ Հայ կամաւորա­
կան խմբերը
այլեւս պէտք
չէին։
կամաւորական
խմբեր
կազմակերպելով՝
կովկասի
Հայ ղեկավար
շրջանները նպատակ
ունէին՝
մ ի
կողմ ից մասնակցելով
պատերազմին
$՝իլր–
քիայի դէմ՝ արագացնել
թիւրքաՀայերի
ազատութիւնը
,
մ
իւս
կողմից
%
զին
ւած
ուժեր
ունենալով
ռազմաճակատի
առակաւոր
մասերում՝
նպաստել
այնտեղի Հայժ՜ողովրդի ինքնապաշտպանութեան
գործին
։
Ենթադրւոլմ
էր ,
որ կամաւորական
խմբերը արագ շարժումներով
կարող էին
առաԳն
առնել
կամ մեղմացնել
կոտորածները։
Գրականութեան
մէֆ , կամաւորական
խմբերը խազացին
,
գլխաւորա­
պէս * զին
լո
րա կան դեր եւ
,
այս տեսակէ տից , անգնաՀատելի
ծառայութիւն
Հասցրին
ռուս բանակին
։
՛
Նրանք ո
՛
չմիայն
յաոաթապաՀ—Հետախուզական
պաշտօններ էին կատարում
,
այլ եւմասնակցում էին ընգՀանուր ճակատա–
մարտների կամ լուծում էին ռազմական
ուրոյն
խնդիրներ։
կովկասեան
ռուս բանակի տարեգրութեան
մէՀՀայ կամաւորական
խմբերն
ունեն
իրենց
պատւաւոր տեղը թէ՛ կատարած Հերոսական գործերով եւթէ տւած
բազմա–
10
Fonds A.R.A.M