34
#
աւ*օ6|ւ Պաւտւքա թիւ6ր
րաւոր
պաչապաններ
ունեցաւ,,
բ՚պց
առարկողներս
կը պնդէին
որ
Համա տա բաժ անգրագիտութ
իլն ը այն աստիճան
է
որ ^
առաջնու­
թիւնը
պէտք
է արուի
անոր
վերացման
ե անկէ
վերջ
մաաֆոլի
միւսին
մասին*
Այս մտածելակերպը
կէս
ճամբան
թողուց
սկըս­
ուած
գործը
1
ւ
ղրկուած
արօրներու
գործիքները
ժանգոտած
անսաս
ցին
լքուած
մութ
անկիւն
մը, ե գիւղացին
նսրէն
իր նոյեան
մե­
թոտներով
չարունակեց
ընել
իր վար
ու ցանը*
Աաա
քիլերն
էին
որ փորձառութեամր
կը ճան չնային
Հողին
բնոյթը,
մինչդեռ
դիրքն
ու գիտութիւնը
դիւրութեամբ
կը սորվեցնէին
Հողերու
տեսակը,
անոնց
ընդունակութիւնը,
պարարտացուցիչ
նիլթերոլ
ո՛ւր
ե
ինչպէս
գործածելը,
ո՛ ր Հողը
ո՛ր ՀացաՀատիկնե
բուն
յարմար
ը լ ­
լալը,
եւայլն,
| լ
դիւրութիւն
պիտի
ստեղծսւէր
երկրագործին
որ
նուագ աշխատանքով*
առաւել
արդիւնքներ
ձեռք
բերէր։
1885
ին յա^ո րգող
քաղաքական
գ է
ա
ք ե ր ը
այլեւս
թ ո յ
լատու
չէին
որ Հայ միտքը
աշխատէր
այդ կէտեբուն
վրայ*
որով
Առա­
քելսց
վանքին
Ա՛յգ ծրագիրը
վիժեցաւ,
է"կ
՚
^ լ ե ց ի
ժողովուրդին
մէջ
ալ
ա
յ գ նախանձախնդրութիւնը
գոյութիւն
չունէր
որ
ինք
իր միջոցներով
յառաջ
աանէր
այդ
գործը
*
Այգ
մասին պէտք
էր սրինակ
առնէինք
վանեսիներէն,
որոնք
յաջողած
էին իրենց
մշտակայ
դիմուեՂւերով
ե իրենց
մէջ
գտնուող
ականաւս
ր անձնաւորութեանց
ջանքերուն
շսորՀիւ,
քանի
մը գըա–
րոց
միանգամայն
ունենալ
Վանի
մէջ*–
Վարագայ
վանքի
Հողա­
գործ ական
վարժարանէն
ղատ
է
որուն
Հոգին
էր Խ ր իմեան
Հայ ր իկ ը,
անոնք
ունէին
նաեւ
Կեդրոնականի
,
Երամեանի
պէս
բարձրագոյն
նախա կրթարանն
եր
ֆ
որոնց
շնորՀիւ
թաղային
նախակ
րթարաննե
րու
ուսուենական
մակարդակը
աւելի
բարձրացաւ
ե աւելի
ներկայա­
նալի
դիրքի
մէջ գրուեցաւ,
քան
Մշոյ
մէջ%
Ասոր
անմիջական
Հետեւանքը
այն եղաւ
որ Վանի
մէջ
որա»
կաւ որ մտաւորականն
եր ու
թիւը
մեծ ցաւ,
որուն
պատճառով
ուլ
Վանեցիները
չենթարկուեցան
դուրսէն
եկող
գործիչներու
եւ մտա»
ւոր ականն ե րու ազգեցութեան
,
ընդհակառակն՝
իրենք
աղդ ե ցոլ»
թիւն
գործեցին
ուր որ գացին,
նոյն
իսկ ՎաՀան
Փափաղեան,
որ
1 9 1 5 /
ընգՀանսւր
կոտորածին
ատեն
Մսւչ
կը
գանուէր*
իբր
Դաշնակցութեան
ներկայացուցիչ
և առաջնորդ
Մշոյ
քաղաքական
ու ժին,
Վանեցի
մըն
էր
Տարօնցիները
չունեցան
իրենց մտաւորական
ներկայացուցիչը
Պոլսսյ
Ազգային
շրջանակներուն
մէջ,
"
բով
շատ
անգամ
անտես
առնուեցան
իրենց
իրաւունքները,
և
եթէ
իրենց
Հին
անունին
Fonds A.R.A.M