էր երկրորդ հատակը։ Եկեղեցուց դուրս, երկրորդ հատակից մոտ 1 մ20 սմ
բարձր թոնիրներ, գերեզմաններ ու հասարակ շարվածքներով բնակարան
ներ։ Այդ շերտերը ընդգրկում են 8—14-րդ դարերը և ցույց են տալիս ար
տագաղթի ու ներգաղթի քանակն ու ժամանակները։
Ազատ ժամերս անց էի կացնում ընկերոջս՝ Միքայելի հետ և որպես
ուղեցույց առաջնորդում էի դեպի Անիի զանազան հուշարձանները։
Այն
պես էի դասավորում այցելության ժամերը, երբ նրանք լուսավորված էին
կամ պիտի լուսավորվեին։
Մի աոավոտ կանուխ ճամփա
ընկանք։ Անցանք Դվնո դոնով դեպ
հյուսիս, լայնատարած բաց դաշտը ու այնտեղից դիտում էինք մայրաքա
ղաքի հյուսիսային ամրությունները, որոնց կենտրոնում կանգնած է Անիի
հզոր դարպասներից մեկը՝ Ավագ դուոը, իսկ նրա ձախ կողին բարձրանամ
է ծանրանիստ հսկա մի բուրգ։
Ահա Ա հյուսիսային ամրությունների հյուսիս-արևմտյան կողմը գըտ–
նըվամ է խոշոր մուտքերից մեկը՝ դառն Կարուց, սեղմված երկու խրոխտ
բուրգերով, որոնք կարծես երկու խիզախ հսկաներ աչալուրջ պահպանում
են այն։ Իսկ հյուսիս-արևելյան անկյունում, որտեղից սկիզբ է աոնամ Դլի–
ձորը, կանգնած է քաղաքի երրորդ խոշոր մատքը՝ Դվնո դուոը։
Վաղ աոավոտի թարմ ճառագայթների տակ
հյուսիսային ամրություն
ները իրենց բազմաթիվ մեծ ա փոքր բուրգերով շարված են մեր առջև։
Նրանց հաղթ մարմինները ծածկված են թշնամիների նետերից ընդունված
բազմաթիվ սպիներով, որպես հետքեր բազմաթիվ գոռ մարտերի։
Մայրաքաղաքի ամենաաժեղ արհեստական
ամրությունները
հյուսի
սային երկշարք պարիսպներն են՝ կառուցված հզոր Սմբատի՝ Բագրատանյաց
տան գահակալի կողմից։
Սմբատ յան պարիսպների երկարությամբ անց է կացված կոփածո
քարերով մի մեծ խրամատ, որը ժամանակին լցվում էր ջրով։ Դա մի տե
սակ պատնեշ էր առաջացնում հարձակվող թշնամա առջև։
Մենք կանգնած բաց դաշտում, դիտում ենք մի ամբողջ հազարամ
յակ կյանք ունեցող կախարդական քաղաքի կ առ ամրությունները, որոնք
իրենց կյանքի ընթացքում տեսել են քաղցր և դառն օրեր։
Ակամայից մարդուս երևակայությանը թերթում է պատմության մա
գաղաթյա էջերը և երևակայական ուժեղ թռիչքներու) մեկը մյուսի ետևից
աչքիդ պատկերացնում նրա դրվագները՝ նվիրական քաղաքի կյանքի հետ
կապված...
...
Ահա հայկական այրուձին հյուսիսային ամրությունների հզոր դար–
64
Fonds A.R.A.M