բարձրավիզ կոշիկներ, հագին ֆրենչ, գլխին մորթն գլխարկ և կողքից կախ­
ված փայտե պատյանով մաուզեր, որ դարձյալ զինվորականի տեսք էր
տալիս։ Այդ բոլոր «զինվորականների» կողքին Վրույրը իր հնամաշ, բարձ­
րավիզ կոշիկներով և հասարակ զգեստով ու կոմիկական լուրջ դեմքով
նմանում էր մի սպասյակի
(
դենշչիկ)։
Մեկնումի երեկոյան ընկերս՝ Մազմանյանը, երևաց Թիֆլիսի կայարա–
նամ՝ փոքրիկ ճամպրուկի մեջ զետեղած իր ներկերն ու վրձինները, մա­
տիտներն ու թղթերը։
Ուժեղ եոուզեո էր կայարանում։
Բազմաթիվ զինվորականներ այդ
գնացքով մեկնելու էին ռազմաճակատ։ Գնացքում քաղաքացիների համար
շատ
քիչ տ եղ կար։ Ամեն մարդ աշխատում էր ժամ առաջ մսւնել վագոն և
տեղ գրավել։ Վանի գիտարշավի համար, որպես բացառություն, փափուկ վա­
գոնում տրամադրված էր մի կուպե։ Միքայելն ու ես մի կերպ մտանք վագոն
և մնացինք միջանցքում կանգնած, քանի որ վագոնի այդ կուպեն արդեն
զբաղեցրել էին յոթ հոգի՝ արոֆ. Ն. Մառը, իր կինը, Հ. Օրբելին, Ա. Քալան­
թարը, Ն. Տոկարսկին, Չուբինովը և Արամ Վրույրը։
Հնչեց երրորդ զանգը, ապա լսվեց օբերկոնդուկտորի զիլ սուլիչը և
գնացքը շարժվեց։
Այդ տաղտկալի գիշերը անցկացրինք մերթ զրույցով, մերթ ոտքի վրա
նիրհելով։
Առավոտյան ժամը 10֊ին հասանք Անի կայարան։
Բոլորս իջանք գնացքից, բացի Հ. Օրրելուց և Արամ Վրույրից, որոնք
շարունակեցին իրենց ճանապարհը դեպի Վան, որպես գիտարշավի հա–
ռաջապահներ։
Գնացքից իջնելով ես և Մազմանյանը առաջ ընկանք, ուղղություն վերց­
նելով դեպի Խարկով հայաբնակ գյուղը։ Չորս կիլոմետր քայլելուց հետո,
հասանք 1սարկով, ուր մի փոքր հանգիստ առանք և իջանք
Ախուրյանի
խոր ձորը։ Նավակով անցանք գետի աջ ափը, որտեղից ձգվում է շավիղը
դեպի ավերակների քաղաքը։
Քայլում ենք շավղով, որը Ախուրյանին զուգահեռ իր օձապտույտ գալա­
րումներով ձգվում է դեպի արևմուտք։ Բավական քայլելուց հետո, շա­
վիղն աստիճանաբար բարձրանում է Ախուրյանի ձորի աջ ափի փեշերը և
ձորի լանջերը քերելով տանում մեզ դեպի վեր։
Քայլում ենք էպիկական ձորի լանջերով։ Մեր ոտների տակ
Ախուրյանն
է։ Եվ ահա մեր առաջ բացվում է գեղեցիկը
գեղեցիկների... Մի կողմից
բնությունն է կերտել իր անձեռագործը, մյուս կողմից մարդու հանճարը։
Եվ ահա, այստեղ, ասես բնությանն ումարդը մրցման են ելել, ու չգի–
58
Fonds A.R.A.M