Աշխատանքը ավարտելով մենք վերադարձանք մեր օթևանը, ուր Եսա–
յին հանձնեց Բանիաթյանին պրոֆ. Մաոի նամակը։
Տարագրոսը հեգնական ժպիտը դեմքին, կատակելով դիմեց Եսայան.
—
Ա յ մարդ, պրիստավը ղալաթ է արել մոտդ, դու մեր « ա ղ ա ն » ես եղել,
մենք բանից բեխաբար, թոփ, թվանք, ձի, «մեդալ»... էս մարդկանց հաս­
կացրու, որ մ ե զ լավ նայեն, քաղցած կոտորվեցինք, յա՜, կերածդ խորոզը
բկիդ մնա, հա՜...
Սուրհանդակը զայրացավ, հոնքերը կիտեց և դաոնալով զայրագին
պոռթկաց դեպի քրդերը, որոնք ներս էին խուժել մեր սենյակը և լուռ կանգ­
նել։
—
Ի՞նչ իրավունքով վատ ե ք նայում իմ ժողովրդին, արիշ անգամ չլսեմ
այդպիսի բողոքներ ու գանգատներ ձեր մասին։
Քրդերը ներողություն էին խնդրում «ամենակարող» սուրհանդակից իրենց
անփույթ վերաբերմունքի համար և հազար ումի խոստումներով աշխատում
նրա բարկությունը մեղմել։ Սուրհանդակի բարկության մեջ մեծ դեր էր խա­
ղում դերասանությանը, որին լրացնում էր Տարագրոսը հաճախ « ա ղ ա » բա­
ռով դիմելով նրան, որ մեծ ազդեցություն էր թողնում քրդերի վրա։
Մի խոսքով, Անիի սուրհանդակի ողորմածությամբ ապրում էինք Ղըզըլ–
ղուլայում մի երկու օր, որից հետո քրդերն ամեն խոստում մոռանալով,
դարձյալ անուշադրության է ինմատնում մեզ։ Եվ մենք սպասում է ին սուր­
հանդակի երևալուն, նա հինգ օրը մեկ այցելում էր մեզ, որով վերանորոգ­
վում էր քրդերի բարյացակամ վերաբերմունքը,
իհարկե, դարձյալ կար­
ճատև։
Քսաներկու օրում ավարտելով Երերաքի մանրակրկիտ չափագրությունը,
Բունիաթյանն ա Տարագրոսը կարճ ճանապարհով վերադարձան Անի, իսկ
ես, Ագոյի ու սուրհանդակի հետ, սայլին բարձած մեր իրերը դարձյալ վե­
րադարձանք Անի՝ Անի կայարան—Խոշավանք—Անի երթաղիով։
Այսպիսով, 1915 թիվը եղա վ մի նախադուռ իմ անդրանիկ վաստակի
համար։ Երեք ամսվա ընթացքում 47 օր աշխատեցի չափագրությունների
վրա, իսկ մնացած օրերին՝ օգնում էի հորս լուսանկարչական աշխատանք­
ներում։ Բացի այդ, հայրս հանձնել էր ինձ երեք տափ 9X1 2 չափի լուսապա­
կիներ, որով ես սկսեցի իմ թոթովանքը լուսանկարչական գործում։
Մի շ ա բ ա թ օր, պեղումների ավարտումից հետո, վերցնելով լուսանկար­
չական գործիքը՝ մեկնեցի Խոշավանք, խոշավանքցի Օհանեսի հետ, որն իր
եզներով ու սայլով աշխատում էր Անիի պեղումների վրա և շաբաթ օրերին
մեկնում էր գյուղ և վերադառնում աշխատանքի երկուշաբթի առավոտ։
Կիրակի օրը առավոտից մինչև երեկո Օհանեսի հետ շրջում էինք 1սոշա–
51
Fonds A.R.A.M