ղաքի պեղումներում աշխատող շինականները, հայ, քարդ, թարբ ուղևորվում
են Անի՝ պեղման վայրը։
Պեղումների աշխատանքները սկսվում էին աոավոտյան ժամը
6
-
ին։
Ժամը 8-ին հնչում էր ընդմիջման զանգը, դա նախաճաշի մեկ ժամյա
դադարն է ր ։ Բանվորներին տալիս էին թեյ և յուրաքանչյուրին երկու կտոր
շաքար։ Ժամը 12-ին մեծ ընդմիջումն էր՝ երկու ժամ (ճաշ)։ ժ ա մը 5-ին աշ­
խ ա տ անքն ավարտվում էր։
Պեղմանը, բացի բանվորներից, աշխատում էին զայգ եզով սայլեր և ձի
լծած սայլակներ։ Շաբաթ օրերը աշխատանքն ավարտվում էր սովորակա­
նից շուտ։ Բանվորները շաբաթը մեկ անգամ ստանում էին իրենց աշխատա­
վարձը։ Բանվորի օրական վարձը 50կոպեկ էր, իսկ իրենց սայլերն ու սայ–
լակները բանեցնողները ստանամ էին օրական վարձ մեկ ռուբլի 50 կոպեկ։
Պեղումները տևում էին երեք ամիս՝ հունիս, հուլիս և օգոստոս։
Բանվորներն աշխատում էին դանդաղ, զգույշ, պեղման հատակ վարպե­
տությամբ, որովհետև նրանք կոչված էին աշխատանքի պեղելու համար և ոչ
թե քանդելու... Տեղ-տեղ, ըստ պահանջի, պեղված կամ պեղվելիք հողը մաղ­
վում էր ցանցի միջոցով։ Որոշ տեղեր էլ բահը և բրիչը կանգ էին առնում և
հողն սկսում էին զգուշությամբ քերել հատուկ մետաղե ճանկերով։ Պեղման
ընթացքում նորություններ ի հայտ գալու դեպքում բանվորը կանգնում և բարձ­
րացնում էր իր ձեռքը, դա պայմանական նշան էր, ուր անմիջապես հաս­
նում էր հարգելի գիտնականը։ Որոշ տարիներ, երբ միևնույն ժամանակ
պեղումներ էր կատարվում երկու տարբեր վայրերում, այդ դեպքում պրոֆե­
սորը պեղման վայրերը շրջում էր ձիով։
Անի քաղաքի պեղումների աշխատանքների ընթացքում մարզվել և հըմ–
տություն էին ձեռք բերել մի շարք բանվորներ, որոնք իրենց աչալուրջ և
հմուտ աշխատանքի շնորհիվ համարվում է ին վարպետ պեդալներ, դրանցից
հիշում ե մ Իոսբկով գյուղից Մուքայելին, Գաբրիելին, Տիգրանին։
Հաշվապահ, գանձապահ և գրասենյակային այլ աշխատողներ գիտար­
շավը չաներ, այդ բոլորի պարտականությունները կատարում էր ինքը՝ պրոֆ.
Մառը։
Բանվորները պատկառանք և սեր էին տածում դեպի հարգելի գիտնա­
կանը։ Նր ա ն ք գտնամ էին նրա մեջ մարդկային ջերմ ու անաչառ վերաբեր­
մունք, որը սովորական չէր, այդ շինականները տեսել ա զգացել էին միայն
պրիստավների, յասաուլների, ստրաժնիկների ու քյոխվաների դաժանու­
թյուններն ա կոպտությունները և շոյվում էր նրանց սրտերը, երբ հանձինս
մեծ գիտնականի տեսնում էին նաև մեծ մարդուն։
25
Fonds A.R.A.M