քաղաք կը հասնի 1|ուիսի կեդրոնական բանտի բանտապետ քիւրտ Տ-արա իպրահհմ։
Գառագեղէ ընտրուած ամէնէն արիւնարբու գազանը։ 1)հւ . հաստ, հսկայ։ Քաղաքին
կապուհլուն նախորդ իրիկունը, ձիաւոր դօրանցք կը կատարէ ան. հինդ ոստիկան­
ներու հետ. դւխաւոր փողոցներուն մ է ջ ։ Ազդարարութիւն իր (դահիճին) նհրկա–
յութհանը. քաղաքին մ է ջ ։ Գնդակով մը ձիէն վար գլորե՞լ դայն. թէ ո՛չ։
Ասւսր
վճէռո
արտասանէ պատմ ոա թիւնը:
Յաջորդ օրը քաղաքը պաշարաած է ։
Սանկի համեմատ, արշալոյսին, կը ձերբակալուին 2–300ի չափ ուրիշ Հայեր եւ
1) •
կարապետ եկեղեցին կը թխմուին։ Միջնադարեան հաւատաքննական
չար­
չարանքներու կ՚ենթարկուին արգելափտկա ածները, պահանջա ելով որ ռումբերը եւ
զէնքերը յանձնուին։ (Եկեղեցիին մէջ պարզուած դժոխային տեսարանները ընդար–
ձակօրէն նկարտզրած եմ Պոլիսի
յ֊ոզովուբգի
Ջ՚՚՚յն
եւ Փարիզի /.,,,,,,,,,,,./,, ֊ ի ն
ւ1՚Իջ : ^եմ կրնար զանոնք կրկնել հոս) :
Երկու շաբաթուան խոշտանգումներու իբր հետեւանք՝ քաղաքին մէջ զանուած
ք՝,ւլոր զէնքերը կը հաւաքուին։ Այն հրազէնները, որոնք «հիւրիյէթ»ի
՚
>
օրերուն
Հայերու դրամով
ղս,,ւահ
էին. գոռացող
պայթիւնռվ
«
թշնամի» զգետնելու համար.
«
թշնամի»ին կողմէ
ձրի
կը գրաւուին՛
րաաթեա՚ն
դատապարտուելով :
Հայերր զինաթափ ընող արիւնռուշտ հրոսակբ՝ ա՛լ ասլահովուտծ թէ ո՛րեւէ
խլրտում չի կրնար ծագիլ, կ՚աբձակէ տեղահանութեան • • • հրամանը։
Քսան հազար հոգի հաշուուող հայ ազզաբնակչութիւ նը ոտքի է ։ Մարդ­
կային էակներու ծփուն ծով մը. որուն ալիքները բազմաձեւ– զսւլարումճերով կր
թաւալին՝ ողբի հծծիւ ննելավ. անէծքի մռնչիւններով . անզօր կատաղութեան
յ ո ւ ­
սահատական մրմու նջներով: Կիզիչ սւլւեւբ ծաղր կր ցանէ տարաբախտ արկած եսւյ–
ներու գլխուն։ Աեւ հակատագիբին հեռանկարէն զարհուրած, անոնք հաշտուած են
արդէն լքւսհուան՝ դէպի ուր կը քշուին֊։ Գ|ոսակցութիւ նր ունին վաղու ան արիւնոտ
արհաւիրքներուն, որոնց անդոհը մղձաւանջի պէս կր տանջէ միտքերը, բայց որոնց­
մէ ազատագրուելու յոյսի աղօտ նշոյլը անգամ չեն տեսներ։ Անորոշ, անգիտակից.
աննպատակ տատանումի կոհակներու է վերածուած բովանդակ ժողովուրդը, տունե­
րէն վաղոցները թափած, համազանգ ուած բռնագաղթի բեկորներու թշոււսո ու թ իւ -
նով. ոչխարի հօտի բաժ ան– բաժան խու մբերու պէս՝ որոնք հովիւ չունին, մեծա–
մասնաբաը կին ու տղայ, անխնամ տարազներով զգեստաւոր. դեռ ճամբայ չելած
աղքատ, քանի որ չեն գիտեր թէ ի՛նչ գոյք աոնեյու են եւ ի՛նչ թողելու են. ամէ՛ն
ինչ լքելու դատապարտուած, կահ ու կարասի տուներէ դուրս հանուելով վազող­
ները փռուած՛ ծախուելու համար, մինչ գնորդ չկայ, անօթի, անսուաղ, չոր հաց
կրծհլով, քանի որ խոհանոց չկայ, եւ ճակատագրուած երեք օրուան մէջ կայարանը
գտնուելով կառախումբ մտնելու, կենդանիի երկյարկ «վտկոն»ներու մէջ, նախիրի
պէս խառնիխուռն, վբայ-վրայ. ընտանիքի անդամները իրարմէ խզուած, աճապա­
րանքով , հեւիհհւ. վազնիվազ կայարան հասնելու համար, վաղը բոպիկ քալելով
այն ճամբաները, որոնք հալածական աքսորուածները դէպի անջրդի անապատնհրր
կ՛.Առաջնորդեն, որպէսզի հոն արեւէ խանձած, ծարաւէ պապակած, անօթութենէ
ւփւծւսծ, յոգնութհնէ կմախացած, իյնան մահուան մանգաղէն հնձուելռվ, եթէ մին­
չեւ հոդ. ճամբան, հրաշքով ազատած են՛ կողոպուտի, թալանի կեղեքումներէն,
կոտորածի հտմաջարդհրէն, եաթ ուղ աններով խողխողուող ողջակէզներու արիւնի
գետերէն :
Քաղաքին մէջ կր տիրէ «վերջին ւ|աաաս,ոսւն»ի ցնորեցուցիչ տեսարաններուս
ամէնէն վայրագներուն մղձաւանջը։
15
Fonds A.R.A.M