յեղափոխական
թերթն
էր*^։
1885
Օգոստոս
\–
ին լոյս տեսաւ. «Ար–
մենիա»ի
առածին
Համարր։
Մարսիլիոյ
150
Հոգինոց
Հայ
գաղու֊թր
մեծ խանդավառութեամբ
փարեցաւ
Հայատառ,
թերթին,
եւ
ամէն
աջակցութիւն
ընծ՛այեց
անոր եռանդաշատ
խմբագիր
%
Մկրտիչ
Փոր­
թո ւգալեան ին :
<Հ.Արմենի ա»ն առածին
Հայ թերթն
էր , որ ժողովուրդի
տառա­
պանքներու
ու բողոքներու
մասին
խօսեցաւ
բարձրաձայն,
վառեց
Հայ
գաղութներ
ո ւ մէշ ազգասիրութեան
եւ
Հայրենասիրութեան
կրակը։
Թերթր
իրարու
մօտեցուց
մեր ժողովուրդի
տարբեր
Հատ–
լածները,
զանոնք
կապեց
Հայրենիքի
դարտ ու ցաւին
Հետ։
«
Ար­
մենի ա»ն առա ջին ր բարձրաձայն
բողոք
բարձրացուց
Համիտ եան րէ՜
ժիմին
դէմ։
<(.Արմենիա»էն առաջ չկար թերթ
մը, որ այդքան
Համար­
ձակ,
այդքան
նպատակասլաց
Հայրենասիրական
եւ
ազատասիրա­
կան գաղափարներու
ծաւալմանը
ծառայէր։
կարելի է րսել, որ Հայ
գաղթաշխարՀի
մէջ ոգեւորութիւնն
ու Հայրենասիրական
գործու–
նէութիւնր
այդ թերթով
սկսաւ» ։
Թերթը
գաղտնի
ռ
րկիր կը մտնէր եւ ժողովուրդր
զայն կր կար–
դար մեծ
Հ ետաքրքր
ո ւթեամբ : Փորթո ւգալեան
շարունակեց
Հրա­
տարակել
<ձԱր մենի ա»ն իբրեւ
եռօրեայ
թերթ
մինչեւ
1900
թուականր
:
Սուլթան
Հա մի տ ի եւ թուրք պետական
ղեկավարներուն
կատա­
րած իր դիմումներուն
եւ քննադատութեանց
մէջ, Փորթո
ւգալեան
Հանդէս կու գար որպէս պաշտպան
անիրաւուած
Հայութեան
եւ միա­
ժամանակ
որպէս
օսմանեան
Հայրենասէր
։
«0
ս մանեան
տէրութեան
շաՀերին
վնասակար
է, - կը գրէր ան իր թեր թին մէջ, - երբ մի ան–
մեո ժոդովուրղ
չարաչար
կՀալածւի
եւ ի զուր
։
Հայերը
ամենաՀաւա–
տարիմ, Հանդարտ
եւ օգտակար
Հպատակներն
են Օսմանեան
տէրու­
թեան» եւ Հալածանքները
կարող են միայն
գրգռել
նրան,
յուսա
Հա–
տեցնել»
այն բարենորոգութիւններէ
զորս
թուրք կառա վար ո ւթի
ւնր
մտադիր է ՀետզՀետէ
անել
աւելի
Հանգիստ
եւ անդորր
մի ապագայ
պատրաստելու
Համար իր
ժողովուրդին»*^։
Որպէս
Հանրային
գործիչ,
Մ* Փորթուգալեանը
իրեն
յայտա­
րարած
էր Թուրքիոյ
շաՀերուն
նուիրուած
«
Հաւատարիմ
Հպատակ
Օսմանեան
տէրութեան
եւ նրա ճշմարիտ
շաՀերի
պաշտպան։
Ան
1 3
Ցոսշհր Արմհնակ Եկարհանհ,
խմբագրեց
Լ՛
Աճէմեան
,
Գա<^»^, 1947, ^ / 6 ։
14
Զոն կիրակոսեան
,
Րուրժոսսկան Դիւանագիտոեթ-իԼսը եւ Հայաստանը,
էջ
241:
16
Նոյն,
վ
246։
16
Գ– Գիւզալեան,
Պատմական Խնդիրներ,
էջ
131։
- 67 -
Fonds A.R.A.M