ոնով, գալարուն սաղարթներով եւ մարգարտածաղիկներով, րաց
կապռյտի եւ մութ– կապոյտի պարդ ներդաշնակութեամբ մը ակնա­
հա՜ճոյ կը թուին:
իայց պէտք չէ յամենալ այստեղ։ Թէեւ գեղարուեստական
յիշատակներով հարուստ, ՚քէօթահիան գեղարուեստի երկրպագու­
ներուն տեղը չ է ։ փազաքին սիրտը շուկային մէջը չէ, ոչ ալ մզկի­
թին , այլ տախտակները իրարմէ անջատ այն շինութեան մէջ, ուր
ճարտարագէտները կ՚աշխատին: Հոն է որ պէտք է դիտել ոլ խոր–
հըրգածել, եթէ կ*ուգուի այս երկրէն նշգրիտ տպալորոլթեամր մը
բաժնուիլ։ (13. Շ ւ ^ շ , Սո աօւտ «ո Րհ^ ^ ւ շ , ՐՅՈ Տ 1896
կ
233–
240.)
1850
ական
թուականներուն
60-70
<
սազար Ր
Աա
կէէ
նշանակած
է
Ալէ լան էր
Աշխարհագրութեան
մէԼ
եւ Հա յերր
600
աունւ
1&70
էն կազմոլահ՜ վիճակագրութեան
մր Համաձայն
350
աոլն
էէն Հայերր եւ կ՚ապրէին
երկու թագերու
մէ
^Տ
Հայերու
թիւր
կր կարծուէ
400
եւ 1$1ձէն
4 5 0 ֊ 5 0 0
աո լնէ բարձրացած
է
Ըսա
ճ.
Տ ^^Շէ
֊
Է ,
1872
^
թերեւս կր ՀասնԷր
15 000
^ »
րայց Թա֊րք»
Հայ եւ Յոյն խառն (աես
1
^3.1^
ճշ
§6Օ^՝3.ք)հ10 §Շ–
ո€ւն\շ
<1շ 1՚ՔաթՄ6 ՕէէօաՅՈ, 1872)։
Ւ
•
գարու
"
կէզրը Հրատարակուած
ԼւՁ.1*ՕԱՏ6
Համա
յնա–
գէաաբանէ
մէՀ
բնակէչներոլ
թէւ֊ր
նշանակուած
է
22*266։
1905
ին
թ՚այմպ\ւ
թ-ղթակիցը կը գրէ թէ «Քէօթահիայի րնակ–
չութիւնը կը հաշուուի 8000 տուն, որոնց 6000ը Թուրք են, 1000ը
8
ոյն, 500ը Հայ Լուսաւորչական եւ իրր 250 Հայ-կաթոլիկ։ էսկի–
շէհիրի նման հոս ալ, որչափ որ կրցայ հասկնալ, տարբեր դաւա­
նանքով հասարակութիւն՚ները համե՛րաշխ կ՚ապրին իրարու հետ։
Եւրոպացի բնակիչ չկայ : Ւրր ընդհանուր կանոն՝ ամէն ագգ իր ա–
ւ անդ ական արհեստը ունի հոս, Թուրքերը կառավարական պաշ­
տօնեայ , ագարակապան եւ հողագործ են։ Յոյները կը գրազին պը–
ղընձագործութեամր, դեբձակութհամթ եւ ձեոքի սարպիկութիւն
պահանջող արհեստներով– իսկ Հայերը մեծ մասամբ վաճառական
եւ խանութպան են։ Կ՚ըսեն թ է բնիկ թուրքերը քիչ մը ծոյլ եւ եան–
գըստասէր մարդիկ են, բայց փէօթահիայի շրջակայքը, ինչպէս հւ
Փոքր Ասիոյ միւս կողմերը կը բնակին մուհանիրներ, այսինքն
0
|ուլկարիայէն կամ թուրք իշխանութեան ձհոքէն ելած ուրիշ եր­
կիրներէ գաղթողներ, որոնք խիստ աշխատասէր մարդիկ են: Հուլ–
կարիայէն գաղթող թուրքերու համար այս յատկութիւնը զարմա­
նալի չէ, որովհետեւ թէեւ այժմ կրօնքով մահմետական, հաւանա­
բար Պուլկար ծագումէ են : Փոքր Ասիոյ հողագործութեան բարգա­
ւանումը երկաթուղիէն յետոյ այս մուհանիրներուն շնորհիւ է։
Fonds A.R.A.M