մեկնի գաւառ։ Կը մնայ
մինչեւ
1900
թուականը,
բայց
կուսակցա­
կաններու
եսամոլ խաչակրութեան
չդիմանալովդ
Պոլիս կը վերա–
դառնայ
է
կըմասնակցի
հնչակե ան գազանի
ժողովի մը եւ կը քննա–
դատ Է Հայ յեղափոխականներու
ընդգրկած
քաղաքական
ուղին է
Փիլիկ
իր փորձառութեամբը
,
ինքն ուր ոյն սեփական
քաղաքա­
կանութեան
մը առաքեալը
դարձած
Էր՛ քաղաքականութիւնը
մը* որ
կ ուզէր
ք
Ը
ս
՚
ո կազմական
տուեալներու եւ աշխարհագրական
դիրքի %
դարձնել
Հայ ժողովուրդին
սեփականութիւնը
,
որու
մասին
, 1900
թուի
Հնչակեան
գազանի մէկ ժ ո զովին կ՛արատ յա տուի •
Հ
Հայրենակիցներ
,
Հ. Խօսքս մասնաւորելովդ
կ՛ուզեմ
Հեզ սլար դե լ , որ մեզ Համար
անՀ րաժեշա պարտականութիւն
մ ըն է նկատի
ունենալ եւ մանաւանդ
աշխատանք
տանիլ Համագործակցութեան
Հիմեր
գտնելու
Համար
մեղ արիւնակից
քիւրտ
տարրին Հետ է Հոս պէտք կըզգամ
պարզել
այն տուեալները
Հ որոնց
ուժովն է կ
արտայայտուիմ:
«
Հայեւքիւրտ
գործակցութեան
մը կարելիութիւնն
ու օգտա­
կարութիւնը
Հիմնուած էր մեր կողմ է ի գործ
դրուած շատ խոր
ուսումնասիրութեան
մը վրա
յ, $()ական թուականներուն
ս տան
ձնած
առաքելու թե ամբս
մեկնեցայ
Արեւելեան
Հայաստան՝
շփում
ունե­
նալու Համար մեր քիւրտ Հարեւաններու
Հետ» կատարած
ուսումնա­
սիրութիւնն
ե րս պատկերացնող դ Պո լիս ուղարկած
տեղեկագի
րներուս
մասին մանրամասն
ծանօթութիւն
տալ դժուար
պիտի
ըլլա յ ^
բայց
պիտի
վերյիշեմ
քիւրտ
իշխաններէն
մի քանիներուն
ինձ ուղղած
խօսքերը եւ պիտի
անցնիմ անտեսուած
մեր այգ առաջարկէն վեր^
տեղի ունեցող
դէպքերուն
:
«
±ՏՏ0ի Մ արտ ամ սուն Տէրոիմ կը գանուէի
,
Հոն գտած
ընդու­
նելութիւնս պատճառ
եղած էր որ ցեղապետնեբու
Հետ մեզ Հետա–
ՔքՔք
ո
Ղ
նիւթերու
շուբ^ արտայայտուիմ
,
Տէրոիմ ի մեծ ու փոքր
3 6
մեծամեծները
միեւնոյն
զգացումէն
մղուած
ըսին
ինձ–
Հայե՛ր
է
կ^ուղէ^ք գերութենէ
ազատիլ
,
կ՛ուղէ ք յեղափոխութեան
դիմել , մեղ
տրամադրեց
էք ձեր կ
ա
րելի
մի^ոցներր
դրամ , զէնք ^ մենք
զինուոր
ըլլանք եւ մնանք
լեռներ ը* դուք քաղաքականութիւն
–
ունեցէք եւ
քաղքենի
մնացէք :
«
Պէաք է շեշտեմ Փիր Սուլթանի
նշանաւոր մէկ խօսքը»
«
Հս / –
յե՛ր,
մեզի
զէնք տուէք ումէկ զէնքի
փոխարէն
մենք մէկ գիւղ
կրնանք նուաճեէդ
մեզի դրամ տուէք ումենք մէկ ոսկիի
փոխարէն
մէկ Թուրքի
դրօշակ
խլենք» :
«
Տէրոիմէն
Ագճէ—աաղ անցած
էինք*
Հոն ե՛ւս նոյն
զգացումն
ու նո յն ընդունելութիւնը
։
«
Ագճէ Տազ որ երբեմն
150
Հազարնոց
թրքական
բանակ մը
զբաղեցուցած էրերկար ատեն , այգ լեռնորդիները
մեզմէ շատ աղէկ
ըմբռնած
էին Հա յեւքիւրտ
գործակցութեան
մը օգուաները ու մեզմէ
- 79 -
Fonds A.R.A.M