կան ական եւ քտզաքա
կ ա ն
մ իա
կ ամ
դուրս եկաւ* շարունակել
մինչեւ, այղ
որգեգրուահ
աղղա յին—քա ւլա քա կան
ուղղութիւնը
ք^՝իւրքաՀա յ
7"
ատի եւ
գաղթականների
օգնութեան
գոր&ի վերաբերմամբ ։
Օրակարգը գեռ
չս պաււահ * կառավարութեան
կողմից անպաշտօն թե–
լագրութիւն
եկաւ շուտով
՚
Լեր^ տալու խորՀրգաժողովյին : Հապճեպով
կա–
տարւեցին
բոլոր
ձեւակերպութիւնները
,
եւ Համ աղում արը
վւակուեց ար­
տաքնապէս իր պարտականութիւնը
կատարողի
գոՀունակութեամբ
,
բայց ,
ինչպէս ասացինք , առանց որեւէ Հ^Լափելփ աղգեցութիւն
գործելու
Հայ կետն­
քում
յ
որ նորից առարկայ էր դարձել ռուսացման
րիրտ քաղաքականութեան
։
(
Ւ
ի ւբքա Հայկական
նաՀանգների
պարպումից
յետո յ ՀետղՀետէ փոխ–
ւեց եւ ռուսների
վերաբերումը
գէպի
Հայերը։
1910
թւին
այլեւս
«
Տա
յ կա­
կան
ինքնա վարութեանդ
մասին խօսք էէ լ* լսւում. կամաւորական
իւմրերը
լսւհ-լեցին ; կովկասոլմ
իշխում էր մեծ իշխան Նիկոլայ
՝
ևէ^Լ"է
11
յե՚֊իէԱ Հա–
կա Հա
յ քաղաքականութեան
ներշնչողներից
մէկը; Ս տած
ւ ում էր գրաււած
վայրերը
յանձնելու
ռուս գաղթականներին
ւ Ծրագրւում էր Ալաշկերտի ու
Կփրատեան
կազակութիւն
Հաստատել։
$՝իւրքաՀայ
գաղթականների վերա՛*
գարձը արգելւեց
իրենց տեղերը; Ենչ որ մութ
,
այն օրերին գեռ եւս ան Հ աս­
կան ա լի գալ էր լարլոլմ Հայ ժողովրդի դէմ : (Հետագային
,
սակայն
,
յայտնի
դարձաւ
Հ
որ դաշնակից
պետութիւնները
Հայերի
գէխին խաղացել էին ամե­
նանենգ խաղերից
մէկը։
1916
ի^՚-ի գարնանը
,
Լոնդոնում ու ^ ետր ոգրագում կա տա ր ւաՆ բանա կ–
ցութիւնների
Հետեւանքովդ
Ֆրանսիան
,
Լք եծ՜–ք՝ր իտանիան եւ (կուսաստանը
ստորագրել
էին (&՝իւրքիա
յի անգամ ա Հ ա ամ ան
գաղտնի
Համ աձա յնոլթիւնը
(
ըստ որի Հայերին խոստտցւահ՜ ^
ոո
երը
բաժանւում
էին երկու մասի*
1
^ր ւլր ո
լ–
մի^ Վ^անի , ք՝է(^էէ
ս
է
ոլ
~ Տրապիղոնի
վփէ
ա
յէթները
ստանում էր (հուսաստանը
^
Աիւրիան ու Կիէիկիան մինչեւ Տարրերդ
ստանում էր Ֆրանսիան
։
Այսպիսով
%
իրագորե՜ւում էր ^տ լից իններ ի ու Լոբանով~~Ո*ո ստովս կիներ ի երաղը - Հա­
յաստան առանց
Հայերի։
Համ աձա յն ա յս նոր պա յմանների ու մ տա յնութեան
ձեւակերպւեց եւ
ռուսական
քաղաքականութիւնը
թիւրքաՀայկական
վիլայէթների
նկատմամբ*
«
Հնարաւոր է , գրում էր
1916
թ *
14(27)
յունիսին կովկասի
փոխարքային
արտաքին
դո ր ծ՜ոց նախարար Ա ագոնովը
^ Հնարաւոր է տրամադրել
Հայերին
1
որոշ չրՀանակում
^ դպրոցական եւ եկեղեցական
ինքնուրոյնութիւն
,
լե
ռլ
–
ի°
օգտւելու
իրաւունք
,
այլեւ
քաղաքային
ու գիւղական
ինքնավար
ութիւն՝՛
պայմանով
^ որ ընտրութիւնների
ժամանակ
յարգւի ագգաբնակութեան
տո­
կոսային
Համեմատութիւնը։
Ոչ—քրիստոնեայ տարրերի վերաբերմամբ
պէտք
է կիրառել
նոյն սկզբունքները
,
որքան այդ թոյլ կը տան տեղական
պայման–
ներն ու նրանց մշակութային
ղարդացման աստիճանը՝^ ։
ի պատասխան այս գրութեան
,
կովկասի փոխարքա
յ Նիկոլայ
\,
ի կո լա–
յեէ֊իչը
3(16)
յ
ոլ
–
լ՛ նամակով
նոյնպէս գտնում է «խիստ ցանկալի
,
որ մինչեւ
պատերազմի
վերէ\ը մ շակւեն այն ղեկավարող
սկզբունքները)
որոնցով պէտք
է Ռուսական կայսրութեան
սահմանների մէչ մտցւեն մեր կողմից պատերազ–
Ա
Fonds A.R.A.M