Զ
տ արա գրութե ան պ այմա ննե ր ո ւմ, տալ ամփոփ գաղափար Հայա ս տ անի Հ ա ն­
րապե տ ութե ան մ ա ս ին ։ Գիրքը գրելիս ես չ ե մ ունեցել մի տ ո ւմ ՝ անպատճառ
արձանագրել լ ա ւը ե ւ խուսափել վ ա տից : Իմ միա կ մի տ ո ւմը եղել է պատմա­
կան ճշմ ա ր տ ո ւթիւնը, աոարկ այա կ ան ա րձանա գ ր ո ւթիւնը դ է պք ե րի ՝ շանա–
լո վ եաւասար պ ազա րիւնո ւթե ամր ներկայացնել կ ե անքի ր ո լ ո ր ա ր տ այայ–
ս ա ւ թի ւ նն ե րը :
«
Հանրա պ ե տ ութե ան հա կ առա կորդների կ ողմից կ այ մի յ ա մ ա ռ ձը գ –
տ ո ւմ ՝ չնշել մարդ կ անց մտ քից ա մէ ն մ ի յիշա տ ա կ , որ կապւած է Հ ա յ ա ս ­
տանի անկ ախութե ան շրշանի ճետ, մոռացնել տալ Հայա ս տ անի Հանրապե­
տ ութե ան գ ո յ ո ւ թ ի ւ ն ը , սեւացնել նր ա ն։ Աշխատում են մ ռ ա յ լ ց ո յ ց տալ ան­
ցեալը, որպ է սզի ներկան ե րհւ ա յ լ ո ւ ս ա ւ ո ր ։ Չէ " ո ր ՝ որքան իյաւար է գ իշե ­
ր ը , այնք ան պ այծ ա ռ են ա ա ալերը: Այս գ րքի կ ո չ ո ւմն է ՝ յիշ ե ց ն ե լ մո ո ա ց ոզ–
ներին, ինչ որ չպէ տք է մասսնալ, ց ո յ ց տալ նոր ս ե րն գ ին ինչ կեանք ապրեց
Հայա ս տ անի Հա նր ա պ ե տ ո ւթիւնը :
«
Գիրքը գ ր ելիս ինձ ճամար աղրիւր են ծ ա ռ այե լ նախ՝ ի մ , տարիների
ընթ ա ց ք ո ւմ , ճաւաքա ծ ն ի ւ թ ե ր ը , եր կ րոր դ ՝ Հ . Հ –Փարիզի %ս տ ւիրա կ ոլթե ան
«
Գ ո ր ծ » – ե րը, ե րր ո ր դ ՝ Անդրկովկասի Ս է յմի ա րձա ն ա գ ր ո լթիլնն ե րն ո ւ վա–
ւերա գ րերը, չ ո րր ո ր դ ՝ կովկասի ո ւ Հայա ս տ անի մ ա մ ո ւ լը , ճին գ ե ր ո ր գ ՝ Հա ­
յաս տ անի Հանրա պ ե տ ութե ան նւիրւ ա ծ ճրա տ արա կ ութիւնները ե ւ , վերշա–
սլէս, վ ե ց ե րոր դ ՝ Հանրա պ ե տ ութե ան շրշանի գ ո ր ծ իչն ե րից ոմանց տւա ծ գրա­
ւոր կամ րանաւոր տ եզհ կ ո ւթի ւննհրն ո ւ լ ո ւ ս ա ր ա նո ւթիւննե րը • • •
«
Պէտք է ցաւո վ արձանագրել, որ Հայա ս տ անի Հանրա պ ե տ ութե ան
Պա տւիրա կութեան « Գ ո ր ծ ^ - ե րը րաւական ո ւշ անցան իմ ձ ե ո քը , երր ա ր դ էն
գ րքի խոշոր մասը պատրաստ է ր , որո վ մ ի շարք կ արեւոր վ աւերա գ րեր մնա ­
ցին չ օ գ տ ա գ որ ծ ւ ա ծ ։ իա ցի ա յ գ , գ րքի ծ աւալի ե ւմի շարք ուրիշ պատսաււ–
ներով պէ տք եղա ւ սկզբնական ծ ր ա գ իրը փովախել– — Պ ա տմութե ան վերշին
շրշանը կրճատել ե ւ մ ի շարք գ լո ւխնե ր դ ո ւր ս թ ո ղ ն ե լ ։ Յատկապէս, դ ո ւր ս
մնացին ծրա գ րւա ծ տ ե ս ո ւթիւննե րը Հայա ս տ անի պետական կ ազմո ւթե ա ն ո ւ
զարգացման, քաղաքական կ ո ւ ս ա կ ց ո լթիւնն ե րի , երկրի տնտ եսութե ան, մ ը –
շ ա կ ո յթի , մ ա մո ւ լի ե ւ ա յլ նի մասին, որոնց ճամար ճ ա ւ աքւ ա ծ ա ա ա
ն ի ւ թԸ
մնաց չօ գ տ ա գ ործ ւ ա ծ : Պէտք եղա ւ դ ո ւրս թ ողն ե լ ե ւ կենսագրականների մա­
սը : Իսկ արտասաճմանեան գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թի ւ նը շօշափւեց ամենանեղ սահման­
ներում :
«
Ա յս գ րքի նա խ աձե ռնո ւթիւնը ե ւ հրա տ արա կ ութե ան ծ ախսը ա մբ ող­
ջապէս պատկանում Է Հ – 8– Դ աշնա կ ցութե ան
Ամե րի կ այի կհնտր– կո–
մի տ է ին » :
*
**
«
Հայա ս տ անի Հանրա պ ե տ ութե ան» եր կ րորդ տ պ ա գ ր ո ւթիւնը կատար–
ւ ո ւ մ է հեղինակի նա խ աձե ռնո ւթե ամբ ՝ ապաւինելով ընթ ե ր ց ո ղ հասարակու–
Fonds A.R.A.M