Խորքով եւ ծաւալով րնդարձակ աշխատութիւն մրն I ; ներկայս,
«
որուն մ՞իայն առափին հատորին տպագրութիւնն ե
ՈՐ
այսօր կ՚աւարտի,
անոր առաջին եջերու
ձհռագիւ՚ները գրաշարին յանձնած
ըլլալով
յ»ուես քփշտ երկու տարի առաջ, 1938 Ապրիլ 17ին, անմոռանալի Խո­
րեն I).. ազդասեւ՝ Կաթողիկոսի կււկծալի վախհանման օրը։
Շատերու ծանօթ ե որ ես համաշխարհային պատերազմի լոսնալեն
քիչ յետոյ քահանայ ձեռնադրուած եւ առանց դադար առնելու Գոնիա
մեկնսւծ եմ առաջնորդական պաշտօնով, ու Տոն եւ իր րնդարձակ սահ­
մաններու մեջ* էսկի–ք>եհիրեն
մինչեւ ք՚ոզանդի՝ այնպիսի պայմաննե­
րու մեջ պաշտօնավարած, է՚ադաքական այնպիսի դ©խեմ փոթորիկներե
անգած եւ գինուորի մը պես մեկ քադաքեն միւսը հասած, երբեմնի շեն
ու րնդարձակ թեմերու խանգարուած վարչականութխ նր կանոնաւորե­
լու եւ քառասուն հազարե աւելի գաւլթական ու դժբախտ ադզայնոց
մխիթարութեան հասնելու՝
ՈՐ
մինչեւ բանտարկութիւնս ու Կարին տա­
րագրութիւնս, Գոնիայի մեջ ո՛չ իսկ ի վիճակի եդած եմ կանոնաւոր
թերթ կարդա|ու եւ գիրք մը կարդալ սկսելե յետոյ
զայն վերջացնելու,
ո՛ւր թե գրական պարապմանց ժամանակ ունենալու։ Մնաց որ Գոնիա,
հակառակ պատմական մեծ անցեալ ունեցայ քաւլաք մը ըլլալուն եւ
Սեյջուկ սոլլթանութեան նստոց, Հայ անցեալի տեսակետով գրեթե ո՛չ
մեկ արժեք ունեցած ե եւ Գոնիայի
հայութիւնր եկւոր ազգայնոց
փոքր եւ նոր գ ա գ աթ մը եդած ե միայն, հազիւ պատերազմէն առաջ
տասնեակ մը տարիներու Առաջնորդական կանոնաւոր կազմակերպու­
թեամբ։ Կուսակալ չարաշուք Մուամմեր 1916ին հիմնայատակ քանդել
տուած եր Գոնիայի Ալաետտին բերդին վրայ կ ա ռուցուա ծ Հայոց Ս. Աստ֊
ուածածին միակ եկեղեցին եւ բերդին ստորոտը գտնուուլ ազգային վււս–
ռաւոր՝ բ այց կիսաշեն վարժարանը, որով ո՛չ մեկ վաւերաթուզթ, ար­
ձանագիր, յիշատակարան ու այլ մասունքներ անցան
ձեռքս, անոնց­
մով Գոնիայի Հայոց գեթ համառօտ պատմութիւնը հիւսելու համար։
Աւելի բախտաւոր եզաւ սակայն Հալեպի իմ առաջնորդական
պաշտօնս, որուն ձեռնարկեցի 1925 Մարտ 21ին։ Պետք ե ըսեմ՛
ՈՐ
Հա­
րաւդ չհասած էատ բան չեի գիտեր քաղաքին Հ ա յ գաղութին անցեալ
պատմութեանր մասին, բացի հանդիպածս հատուկոտոր վաւերագիրներու
եւ թղթակգութիւններու վերյիշումներես։ Ու պետք ե խոստովանիմ որ
առաջին տարիներու իմ պաշտօնավարութիւնս երբեք թոյլատու չեր բա­
նասիրական լուրջ պարապումներու, երբ մախազիս մեջ
Տ"՚թե՛ւ.
մը
ունեի արդեն։ Ք անի՛ հինցայ Հալեպի մեջ ու քանի անցայ անոր պատ­
մական զոյգ եկեղեցիներու դաւիթեն ու անշուք բայց խորապես տպա­
ւորիչ տանարներու խաչքարերու, զարզերու, նկարներու եւ տապանա–
քարերոլ առջեւեն, ա՛յնքան սիրեցի անոր հին անցեալի պատմութիւնը։
Առօրեայ իմ շատ կարն հանգիստի պահերս գրեթե ամբոդջութեամբ
յատկացուցի խաչքարերու, տապանաքւսրերու, եկեղեցական նկար, անօթ,
Fonds A.R.A.M