Արտաշես Վրույրը իր մանկության հ պատանեկության տարիներին
(1901—1917
թթ.) եղել է Անիում, որտեղ նրա հայրը՝ նշանավոր դերասան
Արամ Վրույրը, Մաոի գիտարշավի հետ տարիներ շարունակ մասնակցել է
հնավանդ քաղաքի պեղումներին։
Հետագայում ինքը՝ Արտաշես Վրույրը, արդեն երիաասարղ, դառնում է
էքսպեդիցիայի խանդավառ աշխատակիցներից մեկը և ակտիվ մասնակցում
է Անիի և շրջապատի վանքերի ու հուշարձանների ոաումնասիրության և
նկարահանման գործին։
Պատմական Անին իր հոյակապ հուշարձաններով, վանքերով ու եկե­
ղեցիներով, «երգերով ու պարիսպներով խորը, անջնջելի տպավորություն է
թողել մանուկ Արտաշեսի վրա։ Եվ նա իրմանկա-պատանեկան վաո տպա­
վորություններով ու հուշերով, չթողացող
հետաքրքրությամբ, այնպես է
պատմում, որ ընթերցողի առաջ ուրվագծվում են հնադարյան քաղաքի կի­
սակործան շենքերը, բերդերը, պարիսպները, ընդհատակյա ուղիներն ու լա­
բիրինթոսները, շրջակա ձորերն ու բլուրները և Անիի ոտքերի տակ հավիտ­
յան թավալվող Ախուրյանը։
Արտաշես Վրույրն իր հուշերում սիրով ու երախտագիտությամբ է նկա­
րագրում գիտարշավի անձնազոհ ու նվիրական աշխատանքը Անիում, ուր
Մաոի գլխավորությամբ մասնակցում էին՝ Աշխարհբեկ Լոոու-Մելիք Քալան­
թարը, Հովսեփ Օրբելին, Թ. Թորամանյանը, Ն. Րունիաթյանը, Տարագրոսը,
Fonds A.R.A.M