Ծ ԱՄ ԹԻ
«
մի տեսակ
հալուէ» Խոր, աշխ,
615
«
Ծամթի, է սև, մարախանման».
ըստ այլ ձ. «ծամրի
մա րխ ա յ , նման է ծանր»,
որ անշուշտ աղաւաղ
գրչութիւն
է։ — Բառա­
րանները չեն յիշում այս բառը։
ԾԱՄՐԵԼ
«
խտրել»,
ունի
միայն Բառ. ե֊
րեմ. էջ
148։
*
ԾԱՅԹ,
որ և
ծայդ, ծաթ, ծադ.
գործած֊
ուած է իբրև նախատական բառ, «հաւատ֊
քի մէջ թերի կամ ազատամիտ»
նշանակու­
թեամբ, հմմտ. «Ծայդ կարդան ևթերի ի հա­
ւատս» Խոսր. էջ 199. «Ոմանք ի 3ունաց և ո֊
մանք իՀայոց, որք կոչին կիսատ
Յոյնք և
ծաթ
Հայք»
Մխ. ապար. «Այպանէին
զնա
բիրտ և սոպռ մարզիկք և համբաւէին գնա
ծայթ»
Յայսմ. փետր. 27.
—
իբրև ձեռագրա­
կան սխալ մտած կամ մտցրած է Վեցօր.
էջ 30
ծայդանձինք
ձևով. «Եթէ
Մարկիոնիս֊
տայք և եթէ
ծայդանձինք
(
յն.
Վաղենտի֊
նեանք) և եթէ պղտորեալ
ուսմունք
կող­
մանն
Մանեայ,,.»։
֊֊
Ձևացած
է
ծաթ
ազգի
անունից։
Այս
ազգը գնչուների մի ցեղ էր, որ Հնդկաստա­
նից գաղթելով՝ եկաւ Հայաստան։
Ծաթերը
յետոյ մկրտուելով
հայ դարձան և յետոյ էլ
յունական
եկեղեցուն
յարելով՝
յոյն
դարձան։
Այսպէս ձևացան
ծ աթ- ո այերն
ու
ծ ա թ - յ ո յ –
ներր։
Այս ազգը
յիշում են Ոլխտանէս (Ժ
գար), Պօղոս Տարօնացի
(
ԺԲ դար, — համա­
րում է հայհոռոմ՝ Բ. էջ 267), Մխիթար Այ֊
րիվանեցի
(
ԺԳ դար),
յոյներից՝
Նիկոն Սև֊
լեռնցի (ԺԱ դար)։
Հայոց մէջ կոչուած են
վերի ձևերով, յունաց մէջ ~կ7..<,֊^ արաբ,
կ
2
Աէէ
(
Կամուս, թրք. թրգմ. Բ. 476),
հնդ.
յշէ։
Կ. Վ. Տէր֊Մկըտչեան,
Օւ6
ԲՅԱ
1&3–
Ո61-,
էջ 77
ճօէճէՕ
՚
ւ
հերձ ուած ողն ե րի
անունից։
Ալի շան, Հայապատում
ծթրիլ
բայից։
Սմիռնով արաբ,
յ լ ^ ք ; 2Ձ՜հւ(1
«
բաժանեալ»,
իսկ Մառ
8
ւ13–
Տթ61\1.
12,
էջ Յ Օ ֊ ֊ Յ Յ և 38 ասոր. ֊*
Հ ^
Տ>ՅՃ
1
«
բաժանուիլ»։
Ակինեան ՀԱ 1908, 113
յիշելով այս մ եկն ութիւնն երր,
ալելաց–
նում է նաև Լազերի
1
^0
՚.
Ցօ^
թագաւորի
անունը։
Ուղիղ մեկնեց ն. Ադոնց, մի
առանձին
յօդուածի
մէջ, որի թարգմա–
նութինը տե՛ս ՀԱ 1912,
257֊–271,–
Ծաթերի
մասին տե ս նաև Պատկ.
ԱհՄՁւա
( 5
օ ա Յ ււ
ՐՀ
ՅԲՅ՚Ա») 1887,
էջ
21։
ԳԻՌ.֊–Հին
բռ. և Բառ. երեմ. էջ 148
մեկնում են
ծ այթ
«
մանր, նուազ», որից ու֊
նինք
ծ այթա կ ան
«
մանր» ՀՀԲ,
ծ այթի նասեր
«
մանր» նար. տաղ. 468 (չունի նՀԲ)։ Կայ նաև
ծ այդ
«
օրուայ
երկրորդ
ժամր»։
Յայտնի չէ
թէ այս բառերը նախորդի հետ նո՞յն են,
թէ առանձին բառեր են, որոնց համապա­
տասխանում
են արդի բարբառներով՝
Մ րղ.
Խ.
ծեթ,
Աղա, Վն.
ծէւո
«
փոքր,
մանր,
մանրիկ»,
ծէտ-պէա
«
մանր
մունր», Վն.
ծեթել
«
մանրել»,
Խ. Վն.
ծեթիկ, ծետիկ
«
մանրիկ»,
Վն.
ծեթկիկ
«
մանրիկ»,
թերևս
նաև Խրբ. Պլ.
ձեդոլդ,
Եւդ.
ձէթուգ,
Դվ.
ծէծուկ,
Պլ.
ձէծուդ
«
որդ ձգող ճանճ»
(
այս֊
պէս է ստուգաբանում
ՆՀԲ)։
ԾԱՅՐ, ի
հլ. «ծայր
(
սկզբի կամ վերջի)»
ՍԳր. փոխաբերաբար
գործածուած է «լեռ–
ների և բլուրների գագաթ, նորածագ
արևի
ճառագայթ, մի որևէ բանի ազնուագոյն
մա­
սը»
նշանակութեամբ։
Որից
ծայրակարմիր
Բ. մակ, Ժ. 28,
ծայրակոտոր
Ոսկ. գաղ.
ծայրակտուր
Դատ. ա.7, Ոսկ, ես.
արն֊ա–
ծայրք
Եզն. 191. Վեցօր.
լեզուածայր
ճառ֊
ընտ.
ծայրաքաղ
Բ. մակ. է. 4. Ագաթ. Եւս.
պտմ. Կոչ.
ծայրանալ
«
վերջին
ծայրր
հաս֊
նիլ,
գերազանցել» Պիտ. Մագ,
անծ այր
Ոսկ. յհ, բ. 16. այս արմատից եմ կարծում
նաև Բառ. երեմ, էջ 148
ծ այրա ծ օղ
«
ապա­
կանիչ»,
ծայրան
«
գլորումն»,
ծայրանա–
ցեալ
«
յայտնեալ»։
Նոր բառեր են
ա ն ծ ա յ­
րածիր, ծայրադաւաո, ծայրաստիճան, ծ այր­
անուն, սրածայր, ծայրայեղութիւն
ևն։
նՀԲ վրաց,
ճիրի
«
ծայր»
բառի
հետ։
^01161՝, 1Հսհոտ ս. տշհԽւշհ. 8էդյ.
5,
383
սանս.
ճհՁ1–3։ ՇՅՈ1Ո1, Տէ.
էկՈՂ.
200
սայր
բառի հետ կցում է սնս.
(
Աւ՚Յ
«
գլուխ»
բառին։
8
ս § § 6
տե՛ս
ծադ
բա­
ռի տակ։
Հիւնք. հանում է
ծեր
բառից։
ՅՇՈՏՇՈ, Ա\էէ.
ս.
Խա. 37, 79 ևն հաթ.
Տ31", Տ1՜, Տ1՜3, Տ31"3, Տ Յ Ո =
§ 3 3 ( 5 1
(
Գամ֊
րաց դրամների
վրայ),
ԺտՅՈՕ
«
թագա­
ւոր» բառի հետ։
Տշհշքէտ1օաէշ 8 8
28,
Fonds A.R.A.M