ԺԱՄ
224
ԺԱՄ
«
պայմանաժամի
լրացում))։
«
Եկեղեցի))
նշա֊
նակոլթիլնը
պահել են յատկապէս վրաց.
ց»86յյ ժամնե
«
պաշտօնակարղոլթեան
ժամա­
նակ
կարդալ
ժամադիրքր»,
շյտՅօե-^&ցտ
ժամիս-ծարԱ^ա
«
պատարագ,
արարողութիւն)՝,
ցօ36–յ«յյքու;>6օ
ժամն- ց ա լ անի
«
երգարան,
շարական»,
«
յօՅօ ժամի, յյօՅՏ֊յ^6
Ր
>6
Օ
ժամն–
կանոնի
«
Ժամագիրք»,
Յէոց;>36ց մոժամնե
«
փոխասաց»,
1)
օցօ36շ սաժամնե
«
ժամա­
գիրք»։ Այսպէս է նաև գնչ.
231
X1
«
մաղթանք,
բարեմաղթութիւն»։
Օտարախօս
հայերը պա­
հած են այսբառը. ինչ. Արմաւիրի
չերքեզա֊
հայերր
23111,
Սղերդի արաբախօս
քրիստո–
նեաները
231
X1,
«
պատարագ»
(
Բիւր. 1899,
116),
էնկիւրիի
թրքախօս
հայերը՝խոՂ«եկե֊
ղեցի»,խՈՂ2ԼՏ^
«
ժամասեր»,
^Յա
^ՕՏ
«
ժամ­
կոչ»,
յ ՚ Յ ա Օ Տ
«
ժամուց»,
ՅՃՏ31Ո 231X19
«
իրի֊
կուայ մօտ խմելը»
(
Բիւր. 1898, 789,
865)։
Սրանց միջոցով էլ բառս անցել է նաև օտար֊
ներին, այսպէս՝
էնկիւրիի
թուրքերն ու յոյ­
ներն էլ ունին
3
X1331X1 23Մ13,
Եւղ. թրք. գւռ.
5
շշ ա
^ Օ է
«
ժամկոչ»
(
Յուշարձան
330
ա), Տ. թրք. գւռ.
26
ո1
<0Տ
«
ժամկոչ» (Բիւր.
1899, 798).
նոյն իսկ Պօլսի մէջ օտարները,
մասնաւորապէս
հայոց հետ
խօսակցութեան
ժամանակ, գործածում
են
ժամ
«
եկեղեցի»
բառը՝
թուրքերը
23111,
յոյները
յՅՄ1
ձևով։
Ուտ.
ժամոլկալ
«
Ժամասաց»,
ժամհար
«
ժամ­
հար», իսկ
23
Ո13ՈՅ§
«
ժամանակ»
ուղղակի
իրանեանից է։
/
ԺԱՄԱԿ.
սխալ գրուած բառ, որ երկու
անգամ գործածում է Տիմոթ. կուզ, էջ 143
և 192, որոնք Ս. Բարսեղի Հոգւոյն
Սրբոյ ճա­
ռից
առնուած
մի հատուած են ներկայաց­
նում. «Ել ցամաքայինք կենդանեացն և բոյսք
և աստեղք և օդք և ժամակք և պճնեալ ամե­
նայնիս
զարդարումն»։ Սրա դէմ յոյն
օրի֊
նակն ունի
(
Ա07.ւ.
այսպէս՝
7.0(1 00)0.՜/.5
Ա
աթօս,
ա\
7)
1
Հօւ
–
ձԱ
–
ղ
տօս
էէԱէՀՕՀ...
( /
^ Ր / Ո Օ ,
ԲՅէւ՜. § 1 \ 32,
էջ 100)։ Յոյն բառը
նշանակում
է «ժամանակ,
ժամանակաշրջան»,
ինչպէս
հասկացել է նաև լատին թարգմանիչր.
(1
X160
361՝,
Ո60 ՅՈՈ1 է61Ոբ01՜3
(
եղանակ
տարւոյ),
Ո6Շ 1Ոս1էւբ16ճ ԱՈ^61–Տ1 ՕաՅէ Ա Տ » »
Ըստ այ֊
սըմ պէտք է ընգունիլ որ հայերէն
ժամակ
բառը նոյնպէս
նշանակում է
«
ժամանակ»։
Սակայն Կնիք հաւ. 349 փոխ առնելով
Տիմո֊
թէոսի յիշեալ հատուածր՝
նոյն տեղում գրում
է
ժամանակ,
որից հետևում է թէ արդի ձե­
ռագրի
Ժամակ
ձևն էլ սխալ գրչութիւն է, որ
պէտք է կարդալ
ժամանակ։
Սխալր յառա­
ջացած է րստ Ե.եպս. Դուրեւանի (անձնա­
կան)
ձեռագիրների
Ժմկ
համառօտագրոլթիւ֊
նից։ Այսպիսի սխալի մի ուրիշ օրինակ գբա­
նում եմ ես էլ Ոսկեբերանի
Յովհաննոլ
մեկ­
նութեան
մէջ (տպ. Պօլիս 1717, հտ. Բ. գլ.
12,
էջ 626 բ) «Ի ժամ ակս
հնձոցն՝ ուրբա­
զում թուեսցի տապն, ոչ ի տան նստիմք, այլ
և ի գռեհս ճեպով ընթանամք»։
Այստեղ
ժա­
մակ
բառը պարզապէս պէտք է կարդալ
ժա­
մանակ։
Նմանապէս Շապհ. 38 կայ
ժամակ
սխալագրութիւնր՝
փխ.
ժամանակ.
«
Տէ՛ր, բն­
կալ զմանուկս
զայս ի գրկաց իմոց, որս/էս
զՍամուէլ իհին ժամակին». (տե՛ս իմ Հայ.
նոր բառեր
հին մատ. Բ. 56)։
Ժամակ
նորագիւտ
բառը երևան հա­
նեց առաջին
անգամ Աճառ. Հայ. նոր
բառեր Տիմոթ. Կուզի մէջ, էջ 76, բայց
առանց մեկնելու։
Ա. Աամինեան
(
անդ)
ուզում է կարդալ
ժժմա կ ։
Վարդանեան
ՀԱ 1913, 297 գտնելով
յունարէն համա­
պատասխան
բնագիրր՝
հաստատում է
որ
Ժժմակ
սր բա գրութիւն ը ուղիղ չէ.և
որովհետև յն,
աթօւ
նշանակում է նաև
«
գեղ, վայելչութիւն»,
կարծում է որ հայ
թարգմանիչը
այս իմաստով է առել բա­
ռը, որով
ժամակ
լինում է «զարդ, գե­
ղեցկութիւն»։
Վարդանեան
գնում է նաև
երկու նոր վկայութիւնը (Անդ պիտոյ է
ոսկին և մարգարիտն
ընդելուզեալ, անդ
հանդերձքն
պաճուճե ա լք, անդէն զար­
դուցն
ռայք և
ժամանակ
մենթանաց,
անդ սեթևեթել և անդէն պերևեթել. Ոսկ.
տիմոթ. Ա. էջ 66. Առ օգուտ
տեսողացս
զժամուցն
ցուցանէր
հօրն և զտնօրէնու­
թիւնսն պատմէր. Իրեն. հերձ, էջ 73),
որոնց մէջ ստորագծեալ բառերր
ուղղում
է
Ժամակ
«
զարդ,
գեղեցկութիւն»։ Ե.
եպս. Դուրեան, Տաճար 1911, 234 ընդ­
հակառակը
համարում է
թարգմանչի
սխալը, իբր թէ յն.
(
ՕքւՕէ
«
գեղ»
հասկա֊
Fonds A.R.A.M