ԺԱՄ
223
ԺԱՄ
ինչ որ էլ լինի սրանց ծագումը,
հյ.
ժամա­
նակ
գալիս է պհլ.
237
ՈՅՈ
Յ
1
<։
ձևից և
ժաման՝
պհլ.
23
Ո73Ո
ձևից, (սեմական
ձևերից փո­
խառութեան պարագային՝
հյ. բառերը պիտի
ունենային
զ
և ո՛չ
ժ՝
որ պահլաւ է)։ Գալով
ժամ
բառին, այս էլհայկական
կառուցուաՏք
է.
ժաման
բառի մէջ
ան
մասնիկ է կարծուել,
որով և յարմարեցրած
է արմատական
ժամ
ձևը։
Ուղիղ մեկնեց նախ Ալետիքեան, Քե֊
բակ. 1815, էջ 315, որ ցեղակից է դնում
տճկ. (իմա՛ պրս.)
զեման
բառին։
ՒՀ13թ–
Տ13 բօ1^^1.
էջ 106 և ԳԳ նոյնպէս
պրս.
23
Ո13Ո
բառի հետ։
8
է՜0ՏՏ6է ,Լ<\տ.
1834, 383
ևն եբր. Ա՝\՝>
^սՈ7
«
օր», վրաց.
ժամ, խան,
պրս.
շՅա՜ՅՈ։
նՀԲ լծ. արար,
պրս. թրք.
զաման, զեմն, զէմանէ,
վրաց.
ժա՛մի։ Բշէօաւ.
22
պրս.
23
Ո13Ո
(.)
ա–
րաբ.
231713
Ո,
քաղդ.
29
Ո13Ո։ \\^1ՈճւՏՇհ.
21
սանս.
^37113
(
էո^31ՈՅ
բառի մէջ)
համեմատում
է մեր
ժամ
բառի
հետ։
8
օբբ. ճեհս. ճ.
ճ.
Ադտ.շս Ցշւ՛–
Աո, 1846, 329 ժամ
և
ժամանակ
= պրս.
231713
Ո,
սնս.
բ ւ ա Ո 1
«
գիշեր»։
նոյն,
Գ՝ւ&տ.
ՇՕաբ.
I, 417
սանս.
՝/31713
«
օրու֊
այ ՚/
8
մասը, 3 ժամու պահ», հ\լ\\\է1 ՏԴ1-
38, 575
և 44, 565 սանս.
^31713։
Ցօէէւօհ.
Խւշճ
77, 285,
Լտց. Սւ–§6Տշհ.
872
ևն պրս.
23
Ո73Ո։
ՇձՈ\Ո1,
էձէ. 6է>՚՚Ո.
199
Ժամ
դնում է
ամ
բառից։
Հիւնք. ա֊
րաբերէնից
է հանում։
Հիւբշ՛ 156 թէև
ժամանակ
դնում է պհլ.
231713
Ո
Յ
1
<
ձե–
ւից, բայց անորոշ է գտնում
ժամանակ,
ժամանել, ժամ
և
ամանակ
բառերի
կա­
պը՛ (0՚Ր
աս
ցԻց
ամանակ
տե՛ս իր տեղր,
իսկ
ժամ
և
ժաման
տե՛ս վերը՝ մեր տուած
մեկնոլթիւնր)։
ԲՅէՈ1եՅՈ>՛
Տճ.
1, 311
ժամ
հանում է
ժամանակ
բառից,
֊
ա ն
կարծուած
է բայական
յօդ։
նոյնը ՀԱ
1908, 152
իբր բնիկ հայ կցում է հյ.
ձր–
մեռն,
լտ.
հ16171Տ
ևն բառերին, իբրև
«
ձր֊
մեռ ժամանակ»։
Բ6ճ61՚Տ6Ո,
Հայ. ղր.
լեզ. 161 բոլորովին
մերժելով
փոխառու֊
թեան
հանգամանքր,
համարում է
ամ
բառից կազմուած՝
զ, ի
նախդիրներով։
Ա
՚
Յ բ Յ
^ Օ Ճ ՚ ե
07
Ո0111. Յ
6\
ՁՅՇ1<.
513.
էջ 46
մեր բառը գտնում է ափխազ.
Յտ62
«
ա֊
ռաւօտ» բառի վերջաձայնի
մէջ։ Հ. Գր.
Ա արգսեան, Բաղմ. 1927, 181 արաբ.
ջ–°՚–=– յ 3 1 ա ՛
«
մզկիթ»
բառից
(
անհեթեթ
մեկնութիւնէ;
ԳԻՌ.
—
ժ ա մ
«
ժամ, սահաթ» բառն
ունի
Ակն.
ժամ,
սեռ.
Ժմոլ.
իսկ «եկեղեցի»
նշա­
նակութեամբ
ունին Ալշ. Ախց. Ասլ. Գոր. Երև.
Խրբ. Կր. Ղրբ՛ Մշ. Մրղ. ննխ. Շմ. Պլ. Ջղ. Ռ.
Սեբ. Սլմ. Աչ. Տփ.
ժամ,
Մկ. Ոզմ. Վն. Տիգ.
ժամ,
Հմշ.
ժօմ,
Հճ.
իժօմ,
Զթ՛
իժօմ, իժոմ,
Ցղ.
ԺԷօմ,
Ագլ.
ժում։ —
«
Ժամանակ, անգամ»
նշանակութեամբ
ունինք Ագլ. Ալշ՛ Ախց՛ Երև.
ննխ. Պլ. Ռ. Սեբ. Տիգ.
ժում,
Ակն.
ժում, ժիւմ,
Ասլ,
Ժիւմ,
Գոր, Ղրբ՛
ժէմ։—ժամա ն ա կ
բառր
գիտեն (գրականից փոխառութեա" մբ) Ախց.
Երև. Շմ. Ջղ՛ Սլմ. Տփ.
ժամանակ.
Ակն. Մշ.
Ս չ.
ժամանազ
(
Ակն. սեռ.
ժամնզու^,
Ագչ.
Ղրբ՛
ժմա՚նակ,
Ասլ.
ժամանայ,
Զթ՛ Հճ.
ժա­
մս) նօզ,
Մկ.
ժամանա կ ։ —
նոր բառեր են՝
ժա­
մաժամք, ժամահաց, ժամաշապիկ, ժամա ֊
սէր, ժամատեղ, ժամատուն, ժամաւոր, ժա–
մաքար, ժամռակ, ժամզարկոց, ժամհար,
ժամուց, ժմնել, ժմնցնել, անժամ,
իժում
են.
—
Ժամակոչ
«
ժամ կանչող» բառը
դարձել
է նախ
Ժամկոչ,
յետոյ ժողովրդական ստու­
գաբանութեամբ
(
իբր թէ ժամի դուռը գոցե–
լու իմաստով)՝
ժամզոց.
նոյնը Սչ. դարձրել
է
ժանգօչ։
ՓՈԽ.
—
Ժամ
բառը հայկական
կազմութիւն
լինելով՝
մեզանից են փոխառեալ
հետևեալ
բառերը.-թուշ.
23171
«
ժամ», մինդ.
շյ^Յօ
ժամի
«
ժամ, ժամանակ», վրաց.
շյյՅօ ժա­
մի
«
ժամանակ,
ժամացոյց, ճօճանակ, ժա­
մանց, երջանկութիւն»,
ՅցցտՅՏց
մեժամնե
«
ժամագործ»,
շյծՅծՏՕ ժամա դ
«
էր երբեմն,
ժամանակաւ»,
ձՅ-օյծՅօշյ ամ-ժամա դ
«
ալ֊
ժրմ»,
շյ»3;>տօօ ժամադի
«
Ժամանակաւոր»,
ցօՅտյօ ց^Յ^քց
ժամադ ժամադ
«
րնդ ժամա­
նակս ժամանակս,
երբեմն երբեմն»,
«
յծՅօէոօ–
ցօՅյշօ ժամիթի-ժամա դ
«
մերթ րնդ մերթ»,
•
շյշյծՅօդ ուժամո
«
անժամանակ»,
եօցօՅք^ւ սա–
ժամո
«
Ժամացոյց»,
շյձՅօ ժամի, յյօՅօդօ* ժա–
մոբա
«
Ժանտամահ, մահտարաժամ»,
–
^Հ^––
Յք)քդձ;> մեժամե ոբ ա
«
հողր ժամ՚անակաւորա–
սլէս վարձող
անձ»,
ՅքւՅ^Յյյծտ մոժամե բ ա
Fonds A.R.A.M