Թ11ԻԽ
204
ԹՈԻհյ
(
բառացի
«
հալի սերմ»)
ձևերից և ըստ
այսմ
վերի
բառերր
սրբագրում է
ի
թ ա խմ նստել, թխմել, թախմ,
իբր թէ
Մ և Ս տառերի
նմանութիւնիո
յառաջա­
ցած
վրիպակ։ — Այս
ենթադրութիւնը
շատ անտեղի Է, որովհետև նախ բառի
արմատն
Է
թուխ
և երկրորդ՝ որ
թուխս,
թխսել
ձևերը գործածական
են բոլոր
դալառականների
մէջ։
ԳՒՌ. — Եդակի ձևով
ունինք
միայն Արբ.
թուխ,
Ագլ.
թօխ
«
թուխս»,
միւսներր յգ. ան­
որոշ հա յցականր
վերածել են ուղղականի
(
հմմտ,
չու՛ս, հոգս, Կարս, Մասիսէ,
այսպէս
Ախց. Երև. Կր. Հճ. Մկ. Մշ. Մրղ. Ննխ. Շմ.
Ջղ. Սլմ. Վն. Տփ.
թուխս,
Ղրբ՛ Օղմ.
թօխս,
Գոր.
թօ՚խսլւ։
նոր բառեր են
թուխսհաւ,
թխսկան, թխսմայր ;
ՓՈԽ.—Քրդ.
էԱՃՏ
«
թուխս»
(
մԱՏէւ, Օւ0է. ^ԱՐճշ,
էջ 107), թրք. գ,ռ Կր.
էսճՏ
«
թխսմայր,
թուխս»
(
Բիւր. 1898, 627),
ԹԸԻԽ
«
հաց եփելու գործողութիւնր». ար­
մատ առանձին անգործածական, պահուած է
գւռ.
եփ–թուխ
«
կերակուր
եփելու և հաց թր֊
խելու գործողութիւնը» և
հացթուխ
«
հաց ե–
ւիող» բառերի
մէջ. այս արմատից
ունինք
թխել
«
հաց եփել», որի հնագոյն
վկայու­
թիւներն են՝ «Ցորեանն
հրով եփիլ և թխիլ»
Առաք. լծ. սահմ. 375. «Տաք հաց թխեալ»
Վրք. հց. Բ. 8. սովորական է արգի գա,ա֊
ռականների
մէջ։
= Հիմնական
նշանակութիւնն է
«
զարնել»
և այս իմաստով
ունինք
մինչև այժմ
թխել
Ղզ– Ղրբ՛ «զարնել. 2. նուազել (թմբուկ
ևն)»։
Այս նշանակութիւնր յառաջացած է նրանից,
որ հայկական
հացը (լաւաշը)
եվւելիս՝ խը–
մորը թոնրի պատերին են զարնում։ Ըստ
այսմ
թխել
սոլս է
ախել
Բլ. Մշ. «ծեծել»
բառի
հետ.
—
թխ
և
տխ
ձայնավախութեան
համար հմմտ.
թխկի
և
տխկի, թթխմոր
և
ւոխտմոր
ևն։ Այս նշանակութեամբ
մեր բա­
ռի հետ նոյնանում է լազ.
մոնթխափոլ
«
ծե­
ծել, զարնել» (արմատր
նթխ^),
թերևս
երկու֊
որն էլ բնաձայն, ինչպէս է նաև արաբ.
է&գճ «փայտով
զարնել»
(
Կամուս,
թրք–
թրգմ. Ա. 538),֊Աճ.
Պատահական
նմանութիւն
ունի արաբ.
^3
էՁՃ.\
«
թթխմոր»,
ՀձչձՀ
1:3
X11X3
«
խմորը
թթուեցնել»,
ԹՈԻհւՕ
«
կառաբոյս»
Բժշ. ունի
միայն
ՀԲուս.
§
812,
*
ԹՈԻԽԹ
«
մի տեսակ չափ կամ քաշ», նո֊
րադիւտ բառ՝ որ երկու անգամ գործածում
Է
Վստկ. «Սիսեռն լեսած
երկու թուխթ և կի֊
ս/արւոյն պտուղ
2 —3
հատ». Վստկ. 108.
«
Լծվար գետինն 66 կանգուն և երկու
թ աղթ
(
այլ ձ. թիզ) Է» Վստկ. Էջ 9։
––
Պրս.
՚ -
^ յ
\
Աճէ «մէկ կամ մէկ և կէս
տաճկական օխա, որ է 400 կամ 600 դիր֊
հէմ». յառաջանամ է պրս. ՀՀ*^*գ՝Հ
էԱճէՅՈ
«
խնդրել, վճարել, հաւաքել»,
ինչպէս նաև
«
քաշել»
բայի վերջին նշանակութիլնից (սը֊
րա էլ բուն ծագումր տե ս
տ ոյժ
բառի տակ.
ՒԽւ
՜
Ո §
402)։
Պարսկերէնից է փոխառեալ
նաև վրաց. Օո՚զեֆօ
թուխտի
«33
՚ /
շ
զոլոտ֊
ս
էեի
քաշը» (րստ Չուբինով,
2֊
րդ տպ. էջ
571 )։
Ուղիղ մեկնեց նախ Վաստակոց
գրքի
հրատարակիչր, էջ 9 և 245։
ԳԻՌ.— Բլ. Վն.
թախտ
«
1
/
Հ կամ ՚/
8
տաճ֊
կական օխա», անշուշտ
նոյն է նաև Ննիւ.
թախտ
«
ծխախոտի չափ է»։
*
Թ(1ԻԽՄԱՅ
«
դժուարամ արսութիւնից յա­
ռաջացած
ստամոքսային
ցաւ»
(
նորագիւտ
քառ) Մխ. հեր. 25. Վստկ. 119, 166. Վրդն.
առ. 274. որից
թ ա խմ ա յ ա թի ւն
Վստկ. 212.
(
Որկրամոլութիւնն
երկու կերպիւ ասի. նախ՝
ուտելով որ կոչի թուխմայ, երկրորդ՝ րմպե­
լով որ կոչի
արբեցութիւն)։
= Պրս.
ձ֊֊֊֊ձ
էԱճւՈՅ
«
ապականումն կե­
րակրոյ իստամոքսի», արաբ,
ձ֊֊֊-֊ձ
էԱ\է՜ՈՅ
«
դժուարամ արս ութիւն»
։
Ուղիղ մեկնեց նախ Վաստակոց
գրոց
հրատարակիչր, էջ 245։
նոյնր
յետոյ
Տ շւ ճշԼ
Մխ. հեր. § 3։
ԹՈԻԽՄԱՐ
«
մի տեսակ
ծաղիկ է» Սալաձ,
ունի միայն Հ9ուս.
Տ
813,
ԹՈԻԽՄԱՔԱՆ
«
փրփրեմ»
Բժշ. ունի
միայն
ՀԲուս.
§
814,
ՀԲուս. էջ 678 դնում է պրս.
թԷքմԼ.–
քեան
բառից, բայց այսպիսի ձև չգիտէ
ԳԴ,
ԹՕԻԽՈԻ
«
Դանուբ գետին յատուկ մի տե–
Fonds A.R.A.M