646
5.
Խոժոո
((
կոշտ, անհարթ»
իմաստով վը–
կա չված է Վեցօրէից
գրքից, ապա
դարձավ
խոշոր,
որ սովորական
է
յետ-ոս՚կեդարյան
լեզվում։
6.
Պոյտն,
սեռ.
պուտան
(
էջ 11, տող 4՝
տակից)
ընտիր
ոսկեդարյան
ձև է, որաշ
ժամանակ
դարձավ
պոյտ,
սեռ.
պուտի։
7.
Պտուկ
«
ստինքի
ծայրը»,
ավելի
հին
ձևն է եղել
պտուկն,
սեռ.
պտկան,
լգ. ուղ.
պտկունք,
ալս գրքումն
էլ գործածված
է
սեռ.
պտկան
(
էջ 10, տող 2)։
8.
Զգայունք
«
զգայարանք»,
ընտիր
ոսկե­
դարյան բառ է, որի վկայություններն
են՝՝
Աո ւր ևս զգայունս
նոքա
ունին առ ի հոտ
քան
զմեզ
(
Վեցօր.)
—
Որ ինչ ի զգայնոց
շօ–
շափի կամ զննի կամ ազդի, այն մարմնա­
ւոր է. և որ զգայնոց ոչ ազդի՝
անմարմին
(
Եղնիկ)
Գլուխ՝
առաջին է մարմնոյ, ոչ
դրիւն
միայն,
այլ կենօք և զգայնօք
(
Կիւրղ.
ծն.)։
Ոսկեդարից
հետո այս բառը
դարձավ
զգայարան,
ինչպես
գործա՛ծում ենք
այժմ։
Սոլ,ն
գրքում գրված է
զգայունք,
որ թարգ­
մանիչը
կարիք է զգաց՛ել
բացատրել
հետև­
յալ ձևով, «քանի
մը զգայունք կամ արտա­
քին գործարաններ
կ՛ստանայ»
(
էջ 14, տող
8),
9.
Աստեղանշմար
«
աստեղա՛գետ»,
ընտիր
ոսկեդարյան
բառ է՝ վկայված
Եզնիկից. Ոչ
որպէս
քաւդեայքն
աստեղանշմարք
(
Եզն. էջ
154)։
Այս գրքում գործածված
է էջ 15, տող
11՝
տակից։
10.
Աղծեալ
«
աղած, աղը դրած»,
սքան­
չելի
ոսկեդարյան
բա՛ռ է. վկայված
՛
է Եւս.
քր. ա. «Ազգի
ազգի ՛ազդս ձկանց՝
իբրև աղ­
ծեալ ապխտեալ»,
ճիշտ
Ֆ՛ույն ը գտնում ենք
այս
գրքում էջ 16, տող 7 «աղծեալ
և ա֊
պրխտեալ
մսով»։
Տրված
օրինակներում
միշտ
Ո սկեդարր
շեշտեցինք,
մանա՛վանդ
Վեցօրէից
գիրքր։
Բայց
մենք շա՛տ
հեռու ենք կարծելուց՝ թե
դիրքը Ոսկեդարից է։ նրա ոսկեդարյան
ձևե­
րը իհարկե
ա՛ռաջացած
են ա՛յն բանից, որ
հեղինակր
օգտվել է Ոսկեդարյան
գրվածք­
ներից և հատկապես
Վեցօրէից
գրքից։
Գրքի
գրության
թվականը
որոշելու հա­
մար
մենք
ունինք միպատվական
բառ, որ
է
գործելի
«
ածուխ»,
գործածված
է էջ 9,
տող 1. «գործելի,
հող, և ուրիշ ասոնց
նման
բաներ»։
Այս բառը, որ ՛այժմ
կենդանի ՛է մի
քանի
բարբա՛ռներում
(
Տփղիս,
Լոռի,
Զեյ–
թուն,
Մ ուշ, Կարին, ՀամշէՖ, Վա՛ն, Տրապի–
զոն), չի գտնվում
գրա՛բարում,
ինչպես և
Պ ոլս՚ահայ
բարբա՛ռում
\
և մեր արդի աշ­
խարհաբարում։
Գորածված է միջին
հայերե­
նում, այսպես
Անկ, գիրք
հին կտ. 315,
Վստկ. 117, Անսիզք 39, Տաթև. ամ. 79, ո֊
րոնցից
ամենահինն է Վաստակոց
գիրքը
(
ԺԲ
դար)։ Այս ժամանակից
է՛լ համարում
եմ
Յովհաննէս
արքեպիսկոպոսի
«
Գաղտնիք
կանանց»
գիրքը։
Ամեն մի գիրք, որ նոր է
հայտն՛ա՛գործ­
վում, ուն՛ենում է որոշ նոր բա՛ռեր։
Հակառակ
իր փոքրիկ
ծավալին, այս գիրքր
ունի 10
նորահայտ
բա՛ռեր, որրստ իմբարի
ս՛ովո­
րության
հավաքում
եմ
այստեղ։
1.
Ամհգ
«
իգական
անդամ» (էջ 10, տող
9
տակից), այս գաղափարի
համար
ծանոթ
էին մեզ
համք
և
մունի.
բա՛յց
ամե գ
ձևը
բոլորովին
անհայտ
էր.
ստուգաբանու­
թյունն
էլ անծանոթ
է։
2.
Ատամնախոտ
«
մի տեսակ
բույս,
որի
խաշուն
կասեցուցիչ
է հղության»
(
էջ 12,
տող
3)։
Հիշվում է Հ՛այբուսակ § 3288՝ Ա֊
ւետիք Ամ
դեցուց։
3.
Բշտիկ,
թեև գործա՛ծական
է բարբառ­
ներում և գրականում,
բայց
հնից չէ ավան՛դ­
ված, ՛այս գրքում գործածված
է էջ 10, տող
11 (
տակից),
՛
սեռ,
բշտկան
ձևով։
Սեռակա­
նի այս ձևը ցույց է տալիս՛, որ բա՛ռը
թարգ­
մանչի
կողմից չէ ավելացրած,
այլ բուն
հե­
ղինակից
է։
4.
Երկամոթ
«
որձևէղ»,
գործածված
է այս
գրքում էջ 8, տող 3. «Երկամօթ կամ որձէգ
(
իմա՛
որձևէգ) կը ծնանի», չեմ կարծում որ
թարգմանչի
սարքած
բա՛ռը
լինի,
այլ
բուն
հեղինա՛կից
է. սրանից է նաև
եր կ ամօթե այ
ածանցը (էջ 7, տող9)։
5.
Կաթսա կայ
«
մի տեսակ խոտ, որի պը–
տուղը
դրվելով
համքի
մեջ, իսկույն
միզեց­
նում է» (էջ 10, տող 3՝ տակից)։
Ասված է
«
կաթսակա
յ խոտին
պ՛տուղն»,
ուստի կա–
Fonds A.R.A.M