645
16
էջ շարվածքի
մեջ գրաշարը 4
աննշան
Վրիպակներ
միայն
ունի, սրանք են՝
էջ 8, տող 8 (տակից)
ներգուստ
փի՛՝
ներքուստ.
էջ 14, տող 16
ըմբռնմանց,
էջ 14, տող 6 (տակից)
եղոլնդները,
էջ 14, տող 1 (տակից)
կ՛առոյգանա
յ.
Այս
բոլորը
գրաշարական
հասարակ
Վրի­
պակներ են, որոնք արդարանում
են տառերի
նմանությամբ
և պոլսահայ
արտասանու­
թյամբ։
Խնդրական
ոո տմամբ
բառի մեջ էլ
երկրորդ
ո
փիւ.
ս
արդարանում
է այս ձևով,
բայց
անհնարին
է որ
ոսպամբ
գրչությունը
գրաշարը
կարդար ու շարեր
ոստմամբ,
որ
թերևս
գրաշարի
համար էլ ծանոթ բառ
չէր։
Միևնույն
ժամանակ
թարգմանչին
էլ չեմ
կարողանում
վերագրել
այնքան
տգիտու­
թյուն, որ ուտելեղենների
շարքում
հիշված
ոսպամբ–^/
կարդար
ոստմամբ,
ուստի ս՛խա­
լը ձեռագրինն
է։
Այս
բոլորի
եզրակացոլթ
յունն այնէ, որ
այս
գրքի հրատարակիչք
խարդախիչ
չէ և
իրոք թարգմանել
է գրաբար մի ձեռագրից,
որ գրված է
եղել ԺԵ
դարի
կեսից
հետո։
Այժմ պետք է քննենք
երկրորդ
հարցր. թե
այդ
ձեռագիրր
արտագրություն
էր մի
ավելի
հին ձեռագրից,
թե՞
բնադիր։
Ինքնին
հասկանալի
է, որ շա՛տ
դժվար է
ենթադրել, թե այդ ձեռագիրր
բնագիր
էր.
բայց այն երկու
սխալ
ընթերցվածները,
որ
տեսանք
արդեն, բավակա՛ն են ցույց
տալու
համար, թե ձեռագիրը
արտագրություն
է։
Այգ
սխալներն
են
փարփար ,ձ ոսամամբ,
որ պետք է ուղղել
փարփաո
և
ոսպամբ :
Կա նաև էջ 13
բաղափուշտ,
որ էջ 10
գրված է
փաղափուշտ.
բայց
այս երկու
գրչություններն
էլ սովորական
էին հին ձե–
ռագիրների
մեջ, ինչպես
նշանակում
է նաև
նՀԲ
բաղափուշտ
բառի
տակ։
Անցնում ենք երրորդ
հարցին։
ե՞րբ էր
գրված
բնագիրը,
այսինքն
ո՞ր դարից
պետք
է դնել
հեղինակին։
Մեր
բժշկական
գրվածքներր
սովորաբար
^ՒւՒկյ
աս
ՀՐշ—նփց են. սրանք
բոլորր
մատն­
վում են իրենց
միջին
հայերեն
լեզվով։
Իսկ
այն
բնագիր
ձեռագիրր,
որից
արտագրված
էր ԺԵ դար
՛
ի
ձեռագիրը,
միջին
հայերե՞ն
էր։
Վճռականա՛պես
ոչ։
Ուշադիր կերպով և
մի
քանի ան՛գամ կար­
դալով աշխարհաբար
թարգմանությունը,
ո՛չ
միայն չգտա
այնտեղ
միջին
հայերենի
հետ­
քեր, այլ ընդհակա՛ռակը
տեսա, որ
լեզուն
շատ
ա՛վելի հին հայերեն
է։
Ամենալավ
ապացոլյցր
նույն
չարաբա՛ս­
տիկ
ոս տմամբ
բառն է, որ բնագրում
գրված
էր
ո ս պ ամբ։
Սա
ոսպն
բառի
հին գործիա­
կանն է. միջին
հայերենում
ո ս պ ն
բառի
գոր֊
ծիականր
լինում էր
ո ս պ օմ։
Գրաբարի
-
ն
հանգող
բառերի
գործիականր
լինում էր
օ մ
մասնիկով,
ինչ. ձկօմ,
ոսպօմ,
սիսռօմ,
արջասպօմ,
եղեգօմ,
պտղօմ,
ան ձօ մ, կա֊
թօմ,
բոլթօմ,
մատօմ,
ձեռօմ,
ոտօմ ևն
(
տես
իմ
Հայոց
լեզվի պատմ. մասն Բ, էջ
243)։
Եվ այս է պաաճառր, որ ԺԵ
դարի
գրիչը
բնագրի
ոսպամբ
ձևը կարդացել
է
ոսամամբ,
որովհետև
իրեն համար
ոսպ
բա­
ռի
գործիականն
էր
ո ս պ օմ։
Հին
հայերենի
հետքեր են նաև
հետևյալ
ձևերը.
1.
Կանացածին
(
էջ 4, տող 3՝
տակից),
սքանչելի
ոսկեդար
յան բառ է. րստ նՀԲ մի
անգամ գործածված
է Լմբ. սղ., որի համար
էլ
ա
՛
սում է «փոխանակ
դրելոյ
կանանցա­
ծին», իսկ
կ անանցա ծին
ձևի համար
տալիս
է Ա. գրքից 4 օրինակ։
Իրողությունն
այն է,
որ
կանաց
ավելի
հին և հարա՛զատ
ձև է
քան
կանանց,
ուստի
կանացածին
ամենա­
հին հայերեն
ձևն է։
2.
Փարփաո
(
էջ 3, տող 8), որի Վկայու­
թյունը
ունինք
Վեցօրէից
գրքից
(
տե
ս
վե֊
րը)>
3.
Ըմբոնել
(
էջ 11, տող 13)
«
բռնելԴ ի ֊
մաստով
ոսկեդար
յան ընտիր
ձև է, որի վկա֊
յություններր
տե ս նՀԲ, ա՛վելի ուշ փոխա֊
նա կվեց «ունիմ/կալա
յ» բառով, իսկ աշխար­
հաբարում
տարածվեց
բոնել,
որ չկար Ոս–
կե դարում ։
4.
Ախորժել
(
էջ 8, տող 18) առաջին
լը–
ծորգութ
յամ բ ընտիր
հայերեն
ձև է. իսկ
ախորժիլ
համարվում
է րստ նՀԲ ռամիկ,
որի համար
բերում է միայն
մի
վկայություն
Մ
ագիստրոսից։
Fonds A.R.A.M