643
Թէպէտ քու թախանձելէդ
ստիպեալ
ձեռք
զարկի
«
Կանանց
Գաղտնեաց»
Վրա
չ
ԳՐ
Ռ
Լ>
բայց
թեթևաբարո
յ մարդոց
տկարութեանը
նայելո՛վ կը վախնամ, թէ գուցէ քու բաղ­
ձանքդ կատարել
ուզելով՝
ուրիշներուն
գայ­
թակղութեան
առիթ տամ։
Ուստի կը խնդրեմ
եգբա յրոլթենէդ,
որ իբրև հա՛ստատուն
ծա­
ռայ
Քրիստոսի,
ողջախոհ
ականջով,
ամբիծ
մտօք և անյողդողդ
սրտիւ կարդաս
ինչ որ
քեղի կը գրեմ և չհաղորդես
զանոնք
ծան­
ծաղամիտ և վա՛ւաշոտ
մարդոց։
Երեքտասան
յօդուածով
պիտի
յայտնեմ
քեզ այս մասին
համառօտիւ
ինչ որ գիտել
շատ
կարևոր
է»։
Հաջորդ
էջերով,
որոնք թվագրված
են էջ
1—16,
տրվում ենխոստացված
13
հոդվա՛ծ֊
ներր,
որոնց վերնադրերն
են,
Ա,
Յղացում,
Բ. Սաղմին
կերպավորոկթիւնը,
Գ, Ս ոլորակաց
ազդեցութիլնը,
Գ, Սազմերոլ
բազմապատկութիւնը,
Ե, Հոգւոյն
զօրութիւնն
ու ծնանելու ժա–
մ ան ակը,
Զ– Ցուցա՛նք կամ
հրէշք,
է. էգին
յղացման
նշաններր,
Ը. Արգանդին
մէջ զետնղեալ
սաղմին
արու
կամ էգ
ըլլալը,
Թ, Կուսութեան
խախտումը,
Ժ, Յղացման
արգելումը,
ԺԱ. Սերման
յառաջ
գալը,
ԺԲ. Կ ար ո զութ իւն ք,
ԺԳ. Սերման
շատանալը։
Սրանով
էլ վերջանում է
գիրքը։
Ըստ
այսմ
ուրեմն ԺԵ դարի
կեսից
հետո,
Յովհաննէս
անուն
մի հայ
արքեպիսկոպոս,
իր բարեկամներից
մեկի թա՛խանձանքից
ըս֊
տիպված
գրել կամ հեղինակել է ՛այս
գրքոլյ֊
կր գրաբար
լեզվո՛վ,
որի
աշխարհաբար
թարգմանությունն
է, որ հրա՚տարակիչր
հը֊
րատարակել
է Պոլսում
1876
թ,
Առաջին
հարցր, որ ներկայանում
է
մեզ՝
այն է թե այս բոլորր
կեղծիք չէ՞ արդյոք,
այսինքն
այն անծանոթ
հրատարակիչը
այս
բոլորը
իրանից
չի՞
սարքում։
Գրվածքր
կեղծիք չէ և իրոք
թարգմանված
է գրաբարից, որի շատ հետքերը
մնում եե
դեռ
թարգմանության
մեջ։
Ահա՛ այդ հետ­
քերից մի քանի
կարևորները։
1.
էջ 1, տող 5. «...Աստուած,
ինչպէս
բոլոր
շնչաւորաց,
նոյնպէս
մարդուն մէջ
բնածին
ախորժակ և բերում
մը
տնկած է...»
արդի
գրողը
չպիտի
ասեր «տն՛կած է», այլ
«
դրած է, հաստատած
է»։ Ոսկեդարյան
հա­
յերենի
ընտիր
ձևերից
մեկն է այս
տնկելը,
որի
վկ՛այությունն
երր տես ՆՀԲ, հիշենք
դը–
րանցից
«
Ի բնական
օրին՚աց՝ որ ի
միտսն
տնւկեալ է»
Եզն.։
2.
էջ 1. տող 5. «...որով
նոքա
անդիմադ­
րելի
զօրութեամբ
կերթան
յորդեծն
ո՛ւթ՛իւն)).
—
արևելահայ
գրողի
համար
սովորական էր
նոքա
դերանունը,
բայց
արևմտա՛հայ
գրողը,
այն էլ 1876 թվին, չի գործածում
նոքա,
այլ
միշտ
ա1նոնք։
3.
էջ 1, տող 20, «Արգանդին
մէջ զետե­
ղուած այն
խառնութիւնը
Վեց
օրէն
ս՛պի­
տակա՛նալով
կա՛թի
որպիսութիւն
կր ստա­
նայ»— արևմտահայ
հեղինակը
պիտի
ասեր
«...
այն խառնվածքը
(
կամ խառնուրդը)
վեց
օրէն ճերմկելով
կա՛թի որակ կը
ս՛տանայ»։
4.
էջ 1, տող 3 (տակից).
«
Յետ
այնորիկ
կը
սկսի
մածնուլ,
այսինքն
թանձրանալ
և
պնդիլ
մինչև
յղացման
երկոտասան՛երորդ
օրր». — արևմտահայ
հեղինակր
անշուշտ ա–
սում էր «երկոտասաներորդ»,
կարող էր
նաև ասել
«
յետ
այնորիկ»,
բայց
«
մածնուլ»
բառի մոտ «այսինքն»
բառը
դն՛ելով
բացատ֊
բութ Լուն տալը գրաբար
բնագիր է ենթա­
դրում ։
5.
էջ 2, տող 12 ՀՀ,,,կընէ
ծնունդը խստա­
պարանոց...» գրաբար
բացատրության
հե­
տևողություն
է. «առնէ
զծնունդն
խստապա­
րանոց»,
արդի
հեղին՛ակր նախ չպիտի
գոր­
ծածեր «խստապարանոց»
բառր,
որի իմաս­
տը շատ չենք հասկանում,
այլ պիտի
ասեր
«
յամառ,
րմբոստ»
կամ
նման մի բան։
Բայց մանավանդ
պիտի փոխեր
շարադասու­
թյան
ձևը և պիտի ասեր
«
ծնունդր
խստա­
պարանոց
կրնէ (կամ կր
դարձնէ»)։ Այս
ձ՛ևը կրկնվում է հետո մի քանի անգամ, ինչ,
էջ 2, տող 18 «ծնունդը
կըն՛է
գեղեցկատե­
սիլ», տող 1 (տակից)
«
կընէ
ծնունդը
կար֊
Fonds A.R.A.M