642
թյուն
՛
մենք գիտենք
կնոջ
և
€յեղշ
բառերի
վրայ,
որոնցից
առաջինի մեջ -
ոջ
բնավոր
քէհ61ՈՁէ1զԱ6յ
ձևնէ, երկրորդի մեջ
ջ՝
ան­
բուն
(
ճէհշատւՍզսշ)։
Հայերենում
չուն ինք
այնպիսի բառ, որ
Ր
հանգի և ստանա
սեռական՛ի
մեջ
ջ։
Բայց
ինչպես որ ուրիշ դեպքերում
Ր
և
ղ
հանգող
բառերը
հոլովման
մեջ զուգընթաց
են գը֊
նռւմ
(
հմմտ.
արկղ
—
ոսկր),
այստեղ
Էլ կա­
րող ենք ենթադրել
նույնը։ Ըստ այսմ
ոլրջ
անբուն
ձևի սեռականն
Է
ուր
բառի,
ին՛չ­
պես
գեղջ՝ գիւղ
բառի։
Այսպես
երևան Է գալիս մի նոր
հայերեն
բա՛ռ
*
ոլր,
որ նշանակում
Է
«
որդի»։
Հնղևբոպացիք
երկու բառ ունեին
«
որդի»
նշանակությամբ.
առաջինն
Է
ՏԱՈԱՏ,
որ
պահված
Է սանս.
ՏԱՈԱհ,,
զնղ.
հսՈԱՏ՛,
գոթ.
ՏԱՈԱՏ,
հիսի ՏԱա, հբգ.
ՏԱՈԱ,
անգլ.
ՏՕՈ,
գերմ.
Տօհո,
լիթ.
Տ՚ՄՈԱՏ,
հսլ. Տ^Ո՚հ,
ռու՛ս.
Ըեա
են ձևերով։
Այս բառը որ պիտի տար հյ.
*
ուն,
իր չա՛փազանց
կարճությա՛ն
պատճա­
ռով ջնջված
Է
հայերենում։
Երկրորդն
Է
բսէւ՜Օ–,
որ պահված
Է
միայն
արիական
ճյուղում,
այսպես
սանս,
բսէ1"3–,
զնդ,
հպրս,
բԱէԴրՁ–
(՝\
^Ձ1(16
–
Բօ1աէ
՜
Ոյ 2,
76),
փսխի
թօէւ՜,
օսս. 1աէ՚,
քՅէ՛ է՛,
պհլ.
թԱՏ31՚,
պրս.
բԱՏ31՝,
բարբառներում
թստ,
բա, բա, բա, քրդ.
բսշր
(
Դ 1 օ ա §
318),
որարմատով
միայն
նման
Է լտ.
բԱ6ք
հոմանիշին։
Այս բոլորը
նշանակում
են
«
որդի»։
Հնխ.
բսէքՕ–
պիտի տար հյ.
*
ոլՐ.
նախ՛ա­
ձայն բ կարող Էջնջվել
ու
ձայնավորից ա֊
ռաջ, ինչպես
ցույց
Է ՛տալիս
ռդ<Հհնխ.
բօ1օ<
իսկ
է
բաղաձայնը
է֊ից առաջ
դառնում
Է
ւ,
ինչպես
ցույց են տալիս
մո^<Հհնխ.
Ոաէւ՚Օ–,
աաւս> <Հհնխ.
Յւ՜Ձէւ՚ՕէՈ,
&֊
ս\ւ՝<Հհնխ.
թՅէ–
1՚0
Տ*
Ահա այս
բսէքՕ֊
«
որդի»
բառն
Է, որ դար­
ձել Է հյ.
ուր
«
որդի» և որ նույնպես
կորել
Է մեր մեջ իր չափազանց
կարճությա՛ն պատ­
ճա՛ռով, մանավանդ որ շփոթվում
Էր հա­
մանուն
ո՞ւՐ
բառի
հետ։ նրա փոխարեն
հը­
նտրվել
Է
ուստր
բառը։ Իսկ
*
ուր
«
որդի»
բառի
հետքը
մնացել
Է սեռ.
արջ
ձևով՝
ուր­
ջու
«
խորթ
որդի»
բառի
մեջ։
Թե սեռ.
ուրջ
կարող Էր մի ուրիշ
մասնիկ
Էլ
ստանալ
իր վրա՝
հմմտ.
գեղջ–Ոէկ,
որ
կազմված
Է
ակ
մասնիկով՝
գեղջ
սեռակա­
նից։
Այս պես
ով
մեկով
ավելանում
Է
թիվը այն
բառերի,
որոնք հ՛ատուկ ենմիայն
հայերե­
նին Լլ արիական
ճյուղին (տես Հայոց
լեզ.
պատմ, Ա, 85)։ Հյ. բառը
հասել
Է
համար­
յա այն աստիճանին,
ուր պարսկերենի
բար­
բառներն ենև դեռ ավելի՛
Էլ։
34
(35). «
ԳԱՂՏՆԻՔ ԿԱՆԱՆՑ»
Հանրածանոթ
մասնագետ
կնաբան և
իմ
սիրելի բարեկամ
բժ. Գ.
Հարություն
յան
ը
մի
հետաքրքրական
գրքույկ
ցույց տվեց
ինձ,
որ հայ և ընդհանուր
բժշկության
պատմու­
թյան
համար մեծ արժեք
Է
ներկայացնում։
Հայկականքիս
այս հ
՛
ամ
արբ
նվիրում
եմ
այդ
գրքույկի
հետազոտության՛։
Գրքույկի
արտաքին
շապկի վրա գրված
Է.
ԳԱՂՏՆԻՔ
ԿԱՆԱՆՑ
֊֊•֊
ԹԱՐԳՄԱՆՈՒԱԾ
ՉՈՐՍ ՀԱՐԻՒՐ ՏԱՐՈՒԱՆ
ՁԵՌԱԳՐԷ
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ
ԱՆՈՒՆ
ՀԱՅ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍԷ
ՄԸ ՅՕՐԻՆԵԱԼ
ԿՈԱՏԱՆԴՆՈԻՊՕԼԻԱ
1876
Հրատարակչի
անունը,
ինչպես և տպա­
րանի
անունր չեն
հիշատակված։
Որոնեցի
Ջարբհանալյանի
Մատենագիտոլ–
թյան և
Ղազիկեանի
Մեծ ցուցակի
մեջ մի
որևէ նոր տեղեկություն
գտնելու
հույս՛ով,
բայց
ոչինչ
դուրս
չեկավ։
Առաջինը
հիշում
է նույնը՝
սխալ
դնելով
տպագրության
թի՛վը
(1871),
երկրորդը
սխալ
դնելով
էջերի
թիվր
(20
փոխանակ
1 6 ) ։
Շապկի
երկրորդ
երեսում
կա
հետևյալ
նամակը.
«
Սիրելիդ
իմ.
Fonds A.R.A.M