641
տականից՝
֊
Ա Յ
մասնիկի
հավելումով,
ի ն չ ֊
պես
ունենք նաև ռուս,
Շ6բ^,Ա՚6
«
սիրտ»
(
=
հյ.
սիրտ,
լեթթ.
ՏՄՃՏ
),
ԸՕյւաւ՚Տ
«
արեգակ»
(
= լտ.
Տ01)
ևն բառերի
մեջ)։
Երբ մի անգամից
ասում ենքթե հյ.
խոիկ
և ռուս,
^ յ ա Ա Յ
միևնույն
բառերն
են, մարգ
իյրտնում է և չի ուզում
հավատ
ընծայեր
Բայց երբ ձա յնափ ո իւ ութ յան ց շարքը
ճը\շ֊
տ ութ յամ բ և կետ առ կետ հաստատում է
նույնը, այլես կասկած
չի
մնում։
Այսպես են լեզվական
օրենքները։
Բառեր կան, որոնք տառ առ տառ նման
են
իրար հետ, բա՛յց ոչ մի կապ չունին,
բառեր
էլ կան, որոնք ո՛չ մի նմանություն
չունին
արտաքին
կեղևի տակ, բայց
երբ
գնանք
դեպի
հինը <և գտնենք
նրանց
ծագումը, կա֊
րող են իրար հետ բոլորովին
նույն
դուրս
գար
Այսպես
ռուս.
ՈՕ^ՅբՕ՚1<
«
նվեր,
ընծա»
տառ առ տա՛ռ
նույն է հյ.
պատարագ
բառի
հետ, որի առաջին
իմաստն է նույնպես
«
ըն­
ծա»։
Բայց այս երկու
րառերր
բնավ կապ
չունեն
իրար
հետ։ Ռուս.
ՈՕ^ՅբՕ Տ
կազմված
է
110
նախամա՛սնիկով
և
Օճ
հետամասնի­
կով՝
Ա
&
բ արմատից,
որ նույն է հյ.
սաս՝
արմատի հետ և ոչմի նմանություն
չունի
պատարագ
բառի
հետ։
նմանապես
ֆրանս.
հօէնւ
(
կարդացվում
է
օտել)
«
հյուրանոց»
հնչմամբ և իմաստով
միևնույն է հյ,
օթել
«
գիշերել,
օթևան ել» բառի հետ, բայց ոչ
մի կապ չունի նրա հետ, որովհետև
հօէնւ
ա՛ռաջանում է լտ,
հօ Տ բ ւ է տ Խ
բառից, իսկ հյ.
օթել
ծագում է
ել
բայական
վերջավորու­
թյամբ
օթ
արմատից, որ է հնխ.
ՅԱ–ք~էւ՛
Խււիկ
ձևր մի ուրիշ բան էլ է
սովորեց­
նում
մեզ։ նրա նախաձայնր
(
ի
1
) ՝
ո լ
դ ի
բառի
վերջին
մնացորդն
է, իսկ
–
ոփկ
վանկր
արկ
արմատի
ձևափոխությունը։
Բայց այս երկու
մնացորդները
այնպես
ենմիացել
իրար
հետ, որ կազմել են մի բոլորովին
նոր ար­
մատ։
Այնպես որեթե չլինեին
պատահա­
բար
միջին և գավառական
ձևերր,
մենք չ ր ֊
պիտի
կա՛րողանայինք
իմանալ նրա
ծագումը
և պիտի
համարեինք
անկախ և
ինքնուրույն
նոր
արմատ։
Այս
երևույթը
խրատական է
լեզվաբա՛նու­
թյան
համար։
41-2045
33
(34).
ՈԻՐՋՈԻ
Այս բառր
նշանա՛կում է «խորթ
որդի»։
Խորթութիւն
նշանակող
երկու
ուրիշ բառ էլ
ունինք, այն է
հօրու
և
մ օ ա ւ ։
Այս՛
երկուսն
էլ հնդևրոպական
ծագում
ունին և համ ապա֊
տասխանում
են ճիշտ
հոլն.
7
է 7էք,016,;
«
հօ­
րու» և
Ա^՚էքքէսճ
«
մօրու»
բառերին
(\\
^Յ
1
Ճ
6–
Րօեօւ՚Ո)՛ 2, 4 ) ։ Հ օ ա լ
բառը
ունի նաև
յ օ ր ա յ
ձևը, որ ցույց է տալիս
հ = յ
լծորդոլթյՈւնը,
ինչ.
հինգ = յիսուն
\
ևն։
ԷԾանօթ
նախորդ
հողվածիս
մեջ
ձ&
17
յաղթել = ՏՅւէօ
հիմնել
էի այս \\ = յ
լծոր­
դության
վրա. բայց
այժմ
գտնում եմ, որ
ավելի լավ է
1
դնել
նախդիր։
Ինչպես որ
հնխ.
ՏՅ
1
Ճ֊
տալիս է հյ,
աղ, աղա,
նույն­
պես
հնխ.
ՏՅւէ–
տվել է հյ.
* «
ւ ղթ ,
որ
յ
նախ­
դիրն ՛ս՛տ՛ա՜նալով
դարձել է
յ ա ղթ ։
Այս ձևով
յաղթ
կազմված է լինու՛մ ճիշտ այնպես,
ինչ­
պես
լտ.
1
Ո–Տս1էՕ
«
վրան
ցատկել,
խոյանալ,
ա՛լիքները
հաղթահարել,
հարվաւծել»^
։
Թե"
հօրու = 1է0էւք>ւս6ւ;
և
թե
մ օ ա ւ
ը՜դՀըօւ&
բառերի մեջ ՚.օգ, 13. վերջավանկերր
ջնջվելով՝
թառաւ վերջին
մնացել է ռւ֊^
(
հմմտ.
ոուՐ
֊
հուն,
71
դ;՚<Հհնխ.
բաօ)։ Ըստ այսմ
ու
ոչ թե հայկական
մասնիկ է, որ
ավելացել
է
ոայր, մայր
բառերի
վրա՛, այլ
ուղղակի
պատկանում է
բնին։
Բայց
հայերենում
ըմբռնված
է
այնպես,
իբր թե
հօրու
և
մօրու
կազմ՛ված
են
ու
մաս­
նիկով՝
հայր
և
մ ա յր
բառերի
սեռականից։
ճիշտ
այսպես
պիտի
լինի նաև
ՈլՐջու,
որ
կազմված է
ու
մասնիկով՝
«
որդի»
նշանա­
կող բառի
՛
սեռականից։
Հյ,
ուրջու
բառր
հյ,
որդի
բառի հետ կա­
պելու
փորձեր
արել են սկսած
Հայկազեա–
նից, մինչև
8
ս § § 6 , ԲՅէ1՜սեՅՈ\/, ՝\\^16ճ61ՈՅՈՈ
և ՔշձշէՏՇՈ
(
սրանց
մասին տես Արմ, բառ.),
բայց այդ բոլոր
փորձերր
անհաջող
են ան­
ցել։
Ուրջու
թառը
.
որդի
բառի հետ կապ
չունի
և մնում է գտնել
բոլորովին
ուրիշ բա ց ա տ ր -
բութիւն։
Եթէ
հյ.
ուրջու
բառի
վրայից
հանենք
ու
մասնիկք
(
կամ բունը),
կգտնենք
ուՐջ,
որ
պիտի
լինի
«
որդի»
նշանակող
միբառի սե­
ռականը։
Սեռականի
համար
ջ
վերջավորու–
Fonds A.R.A.M